Sandre Arnaud : « lo malhum es necite au professor d’occitan, que va a la batèsta »

Aviá plantat cavilha a Dinha cinc ans fa, Sandre Arnaud, amb son CAPES d’occitan en pòcha. Cinc annaas a reviscolar l’ensenhament de la lenga dins mai que d’un licèu o collègi d’aquelas Aups d’Auta Provença, emai dins l’elementàri a Chastèu-Arnós e dins d’autras comunas. E encara, es eu qu’a assegurat la ligason entre l’Associacien de l’Ensenhament de la Lenga d’Òc e sa Federacien, la FELCO.
 
Lo joine professor serà nomenat de l'autre costat de l'espaci vivaroaupenc au Puei de Velai ont, ne’n siam segurs, espandirà parier l’ensenhament d'occitan tre la rentraa de setembre, e i desplegarà una bèla activitat per defendre la lenga dins la vida publica au sieu.
 
Aquelas cinc annaas d’Auta Provença, li avèm demandat de las dire a nòstres legeires.

Sandre, vòles nos dire quina situacien as trobaa, un còup arribat a Dinha ?
Ai trobat una situacien despariera segon les establiments qu'i ensenhèro.
Au collègi per exemple, quand èra pas acostumat, lo principau, l’ensenhament se debanava amb dificultats. A Dinha, ma collèga Maria-Cristina Boisvert (ensenhèt dins las annaas 2003-2005, Ndlr) aviá laissat de sovenirs positius de l’ensenhament d'occitan, lo monde educatiu se soveniá qu’èra util de laissar una plaça an aquel ensenhament, que poiá donar de ligasons pedagogicas amb d’autras matièras. E meme se sovenián, les collègas, que dins lo temps, un mèstre Arnaud (sic) aviá laissat de bòns sovenirs. Tot aquò, l’istòria de nòstre ensenhament dins un terraire, còmpta, per l’establir d’un biais duraís.

Mai que d’un de tes collègas sotalinha que la bòna o marriá volentat dau cap d’establiment fa la lutz o lo sorn…
Segur la diferéncia màger nos vèn dau cap d’establiment. Es eu que fa aisat o pas l’ensenhament. Mai sensa l’ajua d’associaciens localas coma l’ASSOC, o l'AELOC que sosteniá projècts e sortias, me’n serio pas sortit. L’IEO dels Aups o lo Consèu Generau an portat lor peira pereu. Sens eles, li auriá agut de braç de fèrre amb de caps d’establiments . Me recòrdo d’un que, chasca setmana me faliá anar lo trobar per li dire que, non! L’ora dau repais de miegjorn me bastava pas per ensenhar ben ma matèria! Que la lenga dau pais valiá mai que lo club de taròt.
 
Quina escomessa quand aguèro d’escolans que volián contunhar sensa òu poer, d’autres que volián començar sensa aver de corses en causa d’oras qu’èran pas mesas en plaça! Esto còup m’a faugut cerchar l’espatla de mon sindicat, lo SNES, que m’a ben ajuat fàcia au cap d’establiment, per obtenir d’oras dinhas per mes corses e per mes escolans tant volontaris. Perqué les empachar de manjar se volián faire d’occitan? Aquò non, es pas digne!
 
Brèu, per obtenir d’oraris normaus, lo pròf d’occitan que sio èra oblijat de montar au merlet. S’anam pas a la batèsta, nosautres, professors d’occitan, siám pas respectats. Encara un còup, las ajuas son necitas, e fau dire qu’es quand lo representant de  la FCPE a, de cotria amb aqueu dau SNES, endraiat la discutia amb lo principau dau collègi ont li aviá d’empachas, que  l’orizont s’es esclarcit.

Lo malhum sembla indispensable per que l’ensenhament de l’occitan plante cavilha.
D’un malhum de sostens, poèm pas se'n passar per l’occitan dins l’Educacien Nacionala. Avètz pas idèa coma un elegit tau coma Marcèu Clement, conselhier generau de la Mota dau Caire, a poscut ajuar, intervenir, per tota una tiera d’empachas. Fau segur trabalhar amb un malhum d’ajuaires se volèm espandir , o meme mantenir nòstre ensenhament.

Una particularitat dau professor d’occitan es que pòt tanben ensenhar una autra matèria. Tu l’as pas fach. Coma l’evitar?
Tot professor d'occitan a tanben un autre gaubi : anglés, francés, que sao, e aquò tranquilisa lo cap d’establiment quand deu cordurar son emplec dau temps… Mas se nosautres decidam de faire ren que d’occitan, servirà de ren, als caps de collègis, d’agotar nòstres ensenhaments d’occitan per nos faire ensenhar autra causa. Es qu’amb las oras das escòlas primàrias per faire « palanca per la seisena » poèm anar ensenhar l’occitan au primari. S’es fach dins mai que d’una escòla d’Auta Provença.
 
Coma aquò lo monde s’acostuma de veire ensenhar l’occitan. Amb aqueles ensenhaments palancas, les escolans que me crosan per charrièra, me dison « adieu ! », ce qu’entraïna una discussien amb les parents, que lèu vendràn acostumats e favorables.

Après cinc annaas, te vaquí nomenat au Puei de Velai. I es ja establit l’ensenhament de l'occitan?
 
Au Puei, serà la premiera creacien de pòste dins Léger naut e tanben lo premier pòste de professor d'occitan despuèi de temps dins l’Acadèmia de Clarmont d'Auvèrnhe. S’agisse donca dins aqueu collègi (Juli Vallès) d’endraiar un ensenhament amb mas premieras seisenas, puèi de las seguir tot au lòng dau cursus collegian. I vau amb un esperit de pionier, e en meme temps i serai au mieu.

Ecrit en vivaro-alpin avec les suggestions lexicales de Laurenç Revest, professeur certifié d'occitan-langue d'oc.