L’occitan profiecha ai joinei maugrabins

« Fau dire que lei joineis Arabis au nòstre triftongan tant coma tu quand dies « ieu : i-e-u », levat que te n’avises pas. Ben ! elei pas mai. Se pausan pas la question e fan ben ! » Lo professor d’occitan es tanben arabofòn e arremarca que, de còps, sei liceans venguts de l’immigracion maugrabina capitan ben en occitan.
 
Lei quauquei professors e mèstres d’escòla qu’avèm questionats son totei consents per dire qu’en generau, an de bòns resultats amb seis escolans arabofòns, mai totei dison pas lei memei rasons.
 
« Premier, la mitat de meis escolans maugrabins son Cabils, e coma parlan sa lenga amb l’arabi, ja tènon una vertadiera soplessa pròpria dins sa lenga » afierma Pèire Brechet. Lo president de l’IEO federau es tanben professor d’occitan en Provença, e acostumat a la lenga aràbia. Per eu, aquela lenga a ja de variacions grandas, e « un joine a Marselha que l’entende a la TV, puei amb seis amics, e après en familha, ausís tres menas de parlar arabi. Pasmens es totjorn la mema lenga ».
 
Sara Laurent, professora d’occitan a Marselha, ensenha dins d’establiments au centre e au nòrd de la ciutat granda, amb de populacions diferentas. « Mei liceans trempan dins un mitan onte cadun parla una lenga : de Comorians, d’Armènis e d’Arabis se pòdon trobar dins una mema classa e finalament ne’n constituir la majoritat. Coma chascun a sa lenga, nos fa una brava bolegadissa. Subretot, coma quasi totei an una lenga d’ostau en mai dau francés, son acostumats au bilinguisme. Es pas lo cas de totei lei « Gallés ». Per mai d’un joine arabi, sei grands venguèron fa de temps, per trabalhar la tèrra ; e per aquelei, la premiera lenga ausida, èra ben sovent l’occitan. Ne’n gardan de còps quauqua ren ».

« Fau s’avisar que marcha pas per totei » tempèra Matieu Poitevin, a Aurenja. « Coma per d’autrei, n’i a que s’interèssan e que vòlon trabalhar, d’autrei que vòlon pas. Mon experiéncia personala m’apren que son d’en premier lei chatas de familhas maugrabinas que s’investisson. Vòlon pus sovent que lei dròlles s’investir. Es aquò que lei farà capitar ».
 
Fa quauqueis ans, ieu, foguèri estabosit, justament de bailejar un estagi de jornalisme dins la classa terminala d’aqueu professor. Après cinc minutas d’explicas en provençau, demandèri : « me comprenètz ? » çò qu’entraïnèt subran de reaccions escalustradas de chatas d’origina maugrabina : « segur que comprenèm, monsur ! » me respondeguèron, amb l’uelh corroçat. E, verai, èran ja trilingas, entre l’occitan, lo francés e sa lenga d’ostau.
 
« En veritat, sabon qu’amb l’ensenhament de la lenga regionala, i a ges d’enjuec escolar, e coma es per elei una mena d’espacejament, capitan ben sens i pensar» sotalinhava fa quauquei temps la directritz d’una escòla dau quatorzen arrondiment de Marselha. « Coma aquò, aquelei joines que mai d’un còp an de problèmas dins son escolaritat, pòdon prendre fisança en elei, e aquela fisança desbòrda dins lei cors de francés, o de matematicas ». Es una rason que vau per cada joine immigrat, Arabi o non.

L’occitan-provençau coma otís pedagogic e psicologic ? I faliá pensar. Benlèu qu’es un instrument d’integracion, per de joines que mai d’un còp sa familha aviá plantat cavilha aicí fa doas generacions, o benlèu mai. Mai es pereu un biais d’endraiar d’estudis melhors. L’ancian rector de l’Acadèmia d’Ais-Marselha, Joan Pau de Gaudemar, èra sensible an aquel argument. E benlèu que còmpta dins la decision d’aquela Administracion de faire un esfòrç dins lo país selonenc, amb mai d’escòlas que prepausan de provençau, estent que dins l’encontrada i a mai que d’una ciutat marcada per l’immigracion maugrabina.
 
« Coma au sieu se pausan pas la question de la lenga minoritària, dau moment que son valorizats, trabalhan ! Mai d’un professor seriá urós dau resultat » nos ditz encara Sara Laurent. E per lei valorizar, Matieu Poitevin se ditz que de respectar l’imaginari de sa cultura es un bòn mejan. Fa trabalhar en classa leis istòrias d’un eròi arabi ben conoissut, Nasr Eddin, adaptat en provençau a partir d’un tèxte d’Ives Roqueta.