"L’independencia de Catalonha mi fa pas pantalhar"

Quand leis Angles votèran per si desseparar d’Europa mi sentiguèri, coma dire, pas flame : un pauc malurós, un pauc deçauput, un pauc en colèra contra aquelei qu’avián causit  de virar l’esquina a la familha europenca e tot aquò tanben per leis anglés maluros, que volián restar  mé nosautrei. 

A Londres, avans lo Brexit,  visitèri  lo musèu Churchil—Guerra de 39-45, èri pròpi esmogut… Provèri de caminar sus lei piadas de Dickens, dins lo quartier populari,  en riba de Tamisa;  anèri au teatre dau Glòbe rebastit coma aquèu de l’epòca de Shakespeare ; mi passegèri dins lo pargue de Kensington car a James Mathieu Barrie , l’autor de Peter Pan… èri pas un forestier …
 
L’autra setmana legiguèri dins  La Letra Internet d’Aquò d’Aquí un article sus Tatou que ne’n doni un  extrach : « L’artiste occitaniste  … la défense « républicaine française » du revival franquiste outre Pyrénées, ça, ça l’énerve (…) »
 
Pensi que lo patoes franglés “ revival ” es un pauc coma lo reviure en pas tant bèu ! Mai bòn  lo prepaus sus lo sostèn  au franquisme me sembla talament  exagerat que ne’n parli pas ! 
 
Iéu taben siáu pas un afecionat dei frontieras. « Ges de drapèu sensa preson ! » cantava J.M. Carlòtti. Cada còp que passi una  frontiera sensa frontiera mi senti liure, urós, coma aculhit per d’amics que m’espèran. Alòrs comprèni ren en aquèla volontat d’independencia d’una partida dei Catalans. Es ren que per lei sòus ? per plus estre solidari d’Espanha, d’Euròpa ? Independencia per faire un “ Paradís fiscau ” de mai ?
 
Coma iéu vesetz lo catalan, tant pròchi de l’occitan. Premièra lenga a l’escòla, dins la vida publica, marcada dins lo metrò… Provèri de parlar provençau a l’Offici dau Torisme de Barcelona e bèn marcha ! Un bonur. Per carrièras segur es un pauc  mai complicat , depende dau nivèu curturau de la persona en cu parles. En un mòt la curtura viva de Catalonha, l’estatut de sa lenga, son teatre… fuguèt un modele per nosautrei. « Prouvençau veici la coupo que nous ven di Catalan ( Mistral) »  Vòli pas faire petar l’estaca de Lluis Llach per la tornar estacar ei banquiers  e ei nacionalistes réac. anglés, polonès, hongres , ò italians de La Lega dau Nòrd
 
Sabetz çò que me fa pantalhar  ?  Lo federalisme ! d’abòrd en França e lèu lèu en Europa  tota . E un jorn dins lo monde entier. L’ideau federau comença per donar tot lo poder, tota la libertat en cadun. (Podetz tornar legir lo « Contrat Social » de Rousseau)  ma coma  “ cadun ò caduna ” pòu pas tot faire solet(a) , delega  una partida de son poder eis autrei e ne’n garda lo contaròtle.
 
D’un temps, dins mon pais, a l’entorn de Briançon,  lo monde s’èran recampats dins la « République des Escartons  » dei dos costats de la montanha, sensa frontièra mé sei fraires occitans dau Piemont. Una mena de confederacion de pais ò cantons mé d’estatuts tot bèn marcats e conservats dins un grand armari mé 8 claus  (una per cadun dei 7 Escartons e una de mai  per lo Secretari ) Pas possible de durbir l’armari solet (comprenetz per prendre una decision  d’escondon!). Lo federalisme es lo drech e lo dever institucionaus de viure, de partejar sa diferenci mé leis autrei baste qu’ aproficha en totei.
 
Catalonha ! Perqué  pòrtes pas l’ideau federau ? Perqué pantalhes pas d’una federacion mé lei vesinsas : Aragón, Comunidad Valenciana , Islas Baleares…  la sòrre Occitania, la bela amiga Provença ?  E totei leis enfants de la maire latina ?