De fenèstras per finançar l’occitan amé l’Euròpa en 2014-2020

Francesc Alfònsi, a l’ora d’ara es tras que dificile d’obtenir de finançaments europencs per pagar una politica favorabla ai lengas minoritàrias coma l’occitan. Perqué ?
Coma sabètz, l’Union Europenca a ges de competéncias culturalas. Aquò’s un domèni deis Estats, coma l’es tambèn l’Energia. Lo Parlament Europeu pòu pas legiferar sus aquò. Mai pòu finançar d’accions. Lo problèma es que despuèi 2000 aperaqui, l’Euròpa es pertocada per un corrent euròsceptic.

E ara la situacion s’agrava amé la descreissença budgetària. Fa deja dètz ans que de deputats euròsceptics secúton tótei lei despensas que son pas obligatòrias. E ara, discúton d’un biais nerviós la politica agricòla. Coma mai que d’un la vòu faire créisser, rabalharan puslèu lei budgèts culturaus per pagar aquò. Es dins aquela situacion que lo grop EELV a demandat un rapòrt d’iniciativa.

Es que fau se dire qu’amé lo budgèt 2014-2020 serà pas possible de finançar de projèctes per la lenga occitana ?
Exíston lei fenèstras per finançar d’accions. Lo tractat de Lisbòna a valorisat la diversitat, qu’es devenguda la vertut cardinala de l’Euròpa. Adonc, aquela pòu pensar que, s’a ges de competéncia culturala, a pasmens una responsabilitat. Pòu pas laissar d’Estats s’occupar de sei lengas minoritàrias. Coma lei podrián aparar, leis Estats coma França o Grècia ? Es un pauc coma se fisessiatz vòstre niston a un pedofila amé mission d’assegurar sa seguretat e son desvolopament !

Adonc, mai que d’un deputat a contestat, romegat. Mai coma faire ? Avèm pensat que faliá luchar còntra lei discriminacions. Aquò’s la tòca dau Parlament. Per exemple, li a una ajuda europenca per traduire e publicar lei grands escrivans europeus. Mai Shakespeare en catalan pòu pas èstre publicat amé d’ajudas a Perpinhan, alòr que lo pòu èstre a Barcelona, perqué lo catalan d’Espanha, es lenga d’Euròpa, mai pas lo catalan de França. L’incoeréncia es tant vesibla que podèm tancar lo conhet.

Qu’avètz assajat fins qu’ara per cambiar aquela situacion ?
Siáu anat vèire Androulla Vassiliou, la comissària europea a la Cultura e l’Educacion, que s’es engatjada en janvier passat a mandar a l’intergrope parlementari, una demanda : de durbir mai grand l’espaci per finançar lei accions favorablas ai lengas regionalas mai aisadament dins lei programas importants coma « Erasmus per tótei » o « Formacion tot dau lòng de la vida ». Lei projèctes ligats ai lengas regionalas sarián mai ajudats d’aqueu biais.

Mai que saràn leis empachas ?
Tenir aquela promessa tèn d’un costat au nivèu dau budgèt europenc 2014-2020 que serà descreissent. Mai d’un autre latz, depende dau contèxte dificile d’Estats amé sei minoritats. L’Espanha o la Romania, qu’an paur de vèire se desvolopar lo catalan o l’ongrés, pòdon blocar alora que se gaàçon bèn de l’occitan o dau còrse.

Una situacion delicata. Li a de mejans de faire quand meme per l’occitan ?
Premier, un amendament a ja valorisat lei « culturas transfrontalièras », çò que pòu ajudar l’occitan, present tant en Itàlia coma en França e Espanha. Puèi, per evitar de s’agantar a la leca politica, arrambarèm lei causas d’un biais patrimoniau. Per exemple la lenga bretona, coma l’occitana, son un patrimòni de l’Euròpa.

Son avenir pòu pas èstre laissat a un Estat que leis a tant matrassadas. Tot aquò segur depende de la bòna volontat de tótei, estent qu’un Estat sarà pas sancionat per mautractament de lenga minoritària. Mai d’èstre espinchat per lo Parlament Europeu pòu far evoluir lei biais de faire deis Estats. Es un mejan d’evitar lei trapadèlas.

Siatz acostumat ai situacions dei lengas minoritàrias. De vòstre avejaire, quau país sariá un exemple en Euròpa ?
Lo melhor exemple sariá la politica linguistica finlandésa. En Finlanda, l’aparament dau Suòmi o dau Suedés es coneissut coma flame. E Martti Ahtisaari, lo prèmi Nobel de la patz, a finalament pegat la legislacion finlandesa a la situacion dau sèrbe au Kosovo. Degun a trobat melhor.

Legir tanben l'article en occitan e italian, traduit per Eric Loís Possenti