HyMeX cèrca coma marcha lo bacin mediterranèu

Despuèi lo 5 de setembre, aperaquí quatre cents scientifics cèrcan  l’origina dei desòrdres climatics que provòcan chavanas, còps d’aiga, fregs intenses…e per aquò se jitan a l’aiga de la mar, entre Espanha e Itàlia.
 
S’agisse per aquélei d’enlusir lo cicle de l’aiga en Mediterranèia per milhorar la compreneson deis endraiaments climatics que genèron pluejassas e inondacions. Per élei, aquela escomessa scientifica devriá servir a far progressar lei modèles de la prevision meteorologica.
 
Un agropament d’organismes se son entenduts per bailejar aquela recèrca entre 2010, que siguèt imaginada, e 2020, que devriá produrre sei resultats ultims : lo CNRS, Météo France li son, segur, mai tanben l’Institut Nacionau de la Recèrca Agricòla, bòrd que leis païsans son en premièra linha quand arriban la granhòla e la gelada.
 
S’es a París qu’a la tota debuta de setembre, aquélei bailes an anonciat lo lançament d’aquela campanha, que s’estirarà dau 5 de setembre au 6 de novembre, lo sèti d’HyMeX (Hydrological Cycle in Mediterranean Experiment), eu, serà en Lengadòc e recamparà de laboratòris tant en Cevenas coma a Marselha.

Per la premièra campanha que rabalharà de donadas en mar, un larg ventalh de mejans d’observacion serà debanat en Mediterranèia nòrd occidentala, valent a dire au nòstre : d’avions faràn de mesuras d’atmosfèra, de balons derivaràn amé seis otís meteorologics, e de gavitèus faràn tot parier dins la mar, de drònes sotamarins clafits d’aparelhatges, lei gliders, aniràn sota l’aiga de mes e de mes per remandar sei mesuras per ondas ràdio. En mai d’aquò uech laboratòris en França, Itàlia e Espanha dispausaràn d’instruments de mesuras atmosfericas e idrologicas coma de detectors de tròn.
 
« Jamai i aviá agut una tala campanha en Mediteranèia dau nòrd, aquela permetrà de recampar un molon de donadas per ben comprendre lo biais de foncionar dau climat » dison lei documents de presentacion dau projècte. Puèi, en febrier e març 2013, una segonda campanha, mai estrechament dins lo Golf dau Lion, se consacrarà puslèu a la compreneson de la formacion d’aigas densas en mar Mediterranèia.

Toteis aquélei scientifics penson que la mar nòstra es una mena de ponch caud (dison un « hot spot ») dau cambiament climatic. « Lei modèles climatics son tótei d’acòrdi per dire que, dins aqueu bacin, l’assecament e lo rescaufament futurs seràn màgers, e que lei ondassas de calor e de secaressa creisseran dins lei decennis de venir » dison encara lei documents d’HyMeX.
 
Lo biais de circular deis aigas n’en serà cambiat, e amb eu l’oxigenacion deis aigas prigondas qu’afavorisan lo peisson. Un autre auvari atendut, es la ressorsa en aigas doças que serà borrolada. Mai a l’ora d’ara lei modèles climatics an pas pron espinchat quàuquei relargs marins qu’ameritarián mai de coneissença. Son aquélei que lei scientifics d’HyMeX forgonaràn .
 
Aqueu programa s’inserisse dins un autre, mai larg, « Mistrals », onte tretze partenaris scientifics internacionaus assajan de comprendre coma fonciona lo bacin mediterranèu. Li trobam tant lo CEA coma l’Ifreme r o encara le Burèu de recèrcas geologicas e minièra s.


Article écrit avec les suggestions de Reinat Toscano