En Val Pô, aquela Italia que parla òc

Quauquei desenas de quilomètres carrats de vaus e de bèlei cimas, d’aiga clara que raja dei torrents, e de totei parts se vei lo Mont Visò. Siam en Val Pô amé la jornalista de France 3 Provença Aups Eliana Tourtet. La legissètz mai que d’un còp dins Aquò d’Aquí, amé son agach sensible sus lo biais de viure de nòstrei país.

Tre lo començament d’aqueu reportatge de 22 minutas nos ditz son fieu d’Ariana : « una lenga conei pas de confin ». Es que dins la Vau Italiana se parla l’occitan, quasi aqueu dei vesins de França, e l’entendem sensa pena. Am’aquò Giacomo Lombardo, un ancian cònse dau país nos dirà pas en italian que « Viso designa total l’encontrada », onte anèm plantar cavilha un momenton dins lo vilatge d’Ostana, cinquanta abitants mai crosiera dei escrivans de lengas minoritzadas chasque mes de junh.

A l’ora que tot aqueu monde se rescontrava – la bailèssa Inès Cavalcanti, lo poeta amazigh Hawad, de monde venguts de Corsega o de Galas, eca. Joan-Frances Brun, lo baile dau Pen Club d’Occitania va ditz a Eliana Tourtet : « amé nòstrei lengas, l’afect rejonhe la transgression » ; es que, dins mai que d’un país, charrar o escriure, ensenhar e publicar dins sa lenga autoctòna es vist coma extravagant, e meme dangeirós, per leis autoritats d’Estat.

Quora France 3 e son emission Vaqui an menat sei cameras en Val Pô, Sarà Laurens, autre collaboratritz d’Aquò d’Aquí, veniá de reçaupre lo Prèmi Ostana, e JF Brun lo ditz a son prepaus : « s’agis d’encoratjar una autora, de pas laissar tombar sa votz dins lo silenci ».

Ostana, e la vau, despuei quauqueis annadas, veson tornar de monde, de joines amé d’enfants. La vau, aperavans, es estat tocada per l’exodi rurau : « pas pron de prats per lei vacas, alòr s’enanavan a Turin despuei la Val Pô, o en Provença despuei d’autrei vaus » que nos apren Fredo Valla, cineasta enrasigat dins aqueu país ara reviscolat. Mai, perque li a un « mai » , ara lo monde qu’arriba parla pas l’occitan, e s’en garça, alòr « A Ostana l’occitan s’entend plus gaire ».

paradòxa ! La capitala de la creacion en lenga occitana pèrde sa lenga coma lenga de chasque jorn.