Manipulacion chanuda a z’Ais amé Written on skin

Nòstre confraire Le Monde ditz qu’es lo melhor deis operà compausats despuèi vint ans.
 
Un còp vista la bèla mesa en scena de Katie Mitchell, e un còp ausidas lei vòtz nos cantar aquela istòria de poder, de sang e de sèxe, sariáu puslèu d’accòrd amé lo critique Renaud Machart, que lausa « Written on Skin » de George Benjamin, segur d'en premier per umiliar leis autrei compositors de nòstre temps. De radassas segon aqueu jornalista.
 
Çò que destria l’operà contemporanèu, es qu’es compausat en generau per pas poder estre entendut  amé plaser. La comedia es ara exclausa dau genre, la tension privilegiada totjorn. Dusapin o Hosokawa, aquelei darriereis annadas, nos l’an pron far ausir e veire, per (ne) parlar que dau festenau sestian.
 
Amé Written on Skin, vaquí que, subran, duerbèm nòstreis aurelhas a de frasas melodicas, fachas tanben per que lo public se ne'n rementa.
 
L’istòria es aquela, essencialament, de tres personatges : un mèstre d’ostau tiranique, sa frema somesa, e un enluminaire que va esclairar sa vida, mai m’aquò perdre la sieuna.
 
Lo mestre es pron fièr de sei crimas, fachs còntre aquelei que vouguèron sa libertat. Sa frema es ignoranta, e l’enluminaire es encargat d’illustrar lei maufachs dau mèstre. Totara chanjarà. 

Per Agnès, la frema d’ostau, la venguda de l’artiste es coma un sinhau de revòuta. Lo conquista, puèi lo manipula per que laisse lei piadas de son aventura dins sei dessenhs. Lo mèstre lo tuarà per aquela rason.
 
Dins aquela istòria que se debana a l’edat mejan, i a una dimension visionaria. Fau entendre la discutida dau mèstre et de l’enluminaire, au mitan d’un bòsc : « Me pensi que, quand aqueu bòsc serà traversat per uech vias de quintran, sarem mòrts despuei mila ans ! ». Es un biais de dire que la vida passa qu’un còp e que nos fau n’en profiechar per viure liures, sens s’arestar ai consequéncias. Am' aquò, Martin Crimp, lo libretiste, nos parla ben de nòstre temps e de sei mentalitats.
 
A la debuta, pasmens, aquel operà es una demanda de Bernat Foccroulle, lo director dau Festivau de-s-Ais. Voliá simplament una òbra inspirada per (la) Provença. Crimp, de sa Granda Bretanha, a trobat una istòria que parla dau trobador catalan Cabestany, tuat per l’òme de sa dòna, lo meme que li farà manjar son còr.
 
Escotem Benjamin parlar de l’escritura de Crimp : « precisa, subtila, fòrta, estructurada, sa lenga bèla e estranha » que ditz.

La mesa en scèna de Katie Mitchell va ben a la qualitat de tota l’òbra. Parteja la scèna entre quatre endrechs, amé lo decoracion de Vicki Mortimer : d’unei, coma a l’intrada deis actors, onte una mena de vestiari modèrn, vestis leis actors coma a l’edat mejan per lei far passar ai temps ancians, ont’un mèstre pòu escrachar son monde. E de l’autre costat, un espalier coma una mena d’escapatòri, permés a Agnès, la frema, d’escapar au regard de son òme, e benlèu a sa condicion.
 
Es que, mai es aquò lo teatre, son fin finala aqueleis mèstres d’òbras que nos manipulan e nos menan onte vòlon.
 
Après aquela capitada musicala e scènica inspirada per la « Provença », resta a Bernat Foccroulle que de comandar un vertadier operà en provençau, en occitan coma lo faguèt son predecessor, Gabrièu Dussurget, en 1971 amé Beatris de Planissòlas, de Jaque Charpentier e Renat Nelli. Grego !