Un juèc politic tant dubèrt coma fosc

Lei Francés adonc an elegit per president un òme de 39 ans reputat sosten de la Finança, e sostengut per lo president que se presentiá, fai cinc ans, coma enemic de la Finança.

Es segur pas lo solet paradòxe d’aquela eleccien fòra, senon dei nòrmas, au mens de quàuquei nòrmas.
 
Premier, mai que d’un aurà remarcat qu’aquela eleccien siguèt alestida pèr una intensa propaganda dei televisiens d’Estat, dins un paisatge mediatic onte la concentracien dei jornaus de tota mena dins doás a tres mans fai ara semblar França à l’Itàlia de Berlusconi.
 
Faliá per aqueu sistèma un segond torn amé Emmanuel Macron e Marina Le Pen, e au destapat s’es debanat ce que chascun podiá esperar.
 
Adonc, e es lo premier ensenhament, avèm, un còup de mai, evitat que l’extrèma drecha arribèsse au poder de l’Estat. Mai li avèm ganhat un president que vòu governar sensa lo Parlament, ce qu’es un autre paradòxe, dins una democracia que la podèm cercar dins tot aquò.
 
Segur, ara lo cambiament coma n’en pàrlan la màger part dei comentators, per cinc ans, se podrà faire qu’am’una majoritat parlamentària pròcha dau novèu president. Aquò se veirà ren qu’après lei Legislativas.
 
Mai que podèm vèire ? Dau costat de la gaucha trobam de candidats ai Legislativas que siguèron ja chausits avans la Presidenciala. E una part se díson uèi macronistas, alòr  qu’una autra es hamonista… E degun pòu garantir au sénher Macron que deman, a la favor d’un o d’un autre eveniment politic, leis ancians cambaradas tornaràn pas formar un còup de mai l’anciana solidaritat, ben qu’a l’ora d’ara bravament escortegada .
 
Se, a l’ora d’ara, lo Centre se ditz ben urós de vèire seis idèas trionfar, eu tambèn se pòu partir deman, una partida per la gaucha ròsa clar, l’autra per lo blau clar. E a la drecha vesèm una dròlla de situacien, onte aqueu monde se declara aquí per lo sénher Macron, e ailà per una drecha …drecha dins sei valors.
 
 A la gaucha de la gaucha, venèm de vèire se debanar un estraçament . Leis  « enrebelits » dau sénher Mélenchon escàrtan lei comunistas que li an pasmens aduch lei signaturas d’elegits, que sens élei sa canditura seriá estada impossibla…La premiera consequència serà de metre lei doás formaciens en concurrència. E, se li es possible, la France Insoumise escafarà lei deputats comunistas que rèstan a l’Assemblada Nacionala.
 
E JL Mélenchon de se presentar a Marselha, dins l’arrondiment onte, lo 23 d’abriu, 40% dei votants l’avián causit. Ansin se presentarà, non pas coma en 2012, còntra une candidata FN, mai ben còntra un PS qu’aviá chausit la fidelitat amé Hamon, Patrick Menucci. Dins un contèxte coneissut, de refús de la man porgida dau candidat malurós Hamon.
 
Un president elegit amé 24% dei vòts dau premier torn, un enrebelit que renovèla l’art dau paracadusatge electorau, de socialistas desarticulats que se podràn deman reconstituir, una drecha a l’agachon…Un drech dau trabalh a destrussir que farà marchar de monde contestaire… Li a de presidéncias que s’ endralhèron segur mai serenament.
 
Tant qu’a favorisar lei minoritats pèr n’en faire de majoritats, que n’en serà dei minoritats de la societat francesa ?
 
 
E parlam en particulier dei minoritats linguisticas. Dau sénher Mélenchon sabèm ja que vòu pas entendre parlar d’ajudar son ensenhament o son expressien. Per eu es dau domèni de l’ostau, e n’en deu pas sortir. Seis ancians amics comunistas, élei, èron ben mai favorables ai lengas de França. Mai sabèm pas ce que serà lo destin electorau dau PCF.
 
Benoît Hamon aviá prepausat de ratificar la Carta Europea dei Lengas Regionalas…Coma l’aviá fach lo candidat Hollande que n’en fuguèt puei lo ministre. Entre lei dos torns de l’eleccien presidenciala, lo candidat Macron, e pas avans, a fa la muma promessa e ajustat que prepausariá una Lèi.
 
D’aqueu costat sabèm que son sosten François Bayrou podriá – a minima – sostenir l’ encambament . Mai a l’ora sabèm pas s’aurà un vertadier poder, nimai ce que n’en farà.
 
Finalament podriam pensar que lo « cambiament », aqueu de còup, « es ara », amé cinc ans de retard. Mai sauprèm pas sa realitat avans leis elecciens legislativas, beleu pas avans mai longtemps.
 
Au niveu regionau provençau, seriá una error de negligir tampauc lo cambiament que se precisa. Christian Estrosi laissa la plaça de cap de la Regien Provença Aups e Còsta d’Azur. Se se ditz qu’es per pas faire sa plega amé son concurrent de la drecha niçarda Eric Ciotti, podèm beleu pensar que sa tòca seriá d’intrar au govèrn.
 
E podem pas oblidar, en aquela occasien, sei resons per bailèjar Provença, fa pas muma dos ans : s’agissiá de reequlibrar una Regien qu’éu disiá qu’afavorisava de tròp Marselha, e qu’oblidava de tròp Niça.
 
Au niveu regionau,adonc, laissa plaça au Marselhès Renaud Muselier, que podèm pas dire qu’es prò o anti lenga d’òc…Sembla simplament fòra de son interès. E serà de vèire se la promessa de son predecessor de financiar un Observartòri de la lenga provençala la farà sieuna.
 
Aqueu projècte que « manja » lo budgèt lenga e cultura regionala laissa dins lo marge l’essenciau dei mantenaires de la lenga nòstra e sei projèctes culturaus. E serà segur interessant d’espinchar la capacitat dau Collectiu Provença, que mena aqueu projècte d’Observatòri, a atrivar dins sei rets lo futur president de Provença Aups e Còsta d’Azur.