Per lo premier còp es lei Regiens que decidan que faire dei fons europencs

Per lo premier còp dins l’istòria de la construccien politica europenca, lei Regiens de França son una « autoritat de gestien ».
 
E per la pontannada 2014-20 Provença Aups Còsta d’Azur injectarà 866 miliens d’€uròs dins l’economia regionala. La mitat nos vèn de l’Unien Europenca. Es a dire finalament de l’escotisson que li pagan leis Estats.
 
Aquela canhòta, pròcha dei 869 miliens de la pontannada precedenta de 2007-14, la Provença la mestrejarà per la màger part.
 
L’Estat deu, tre ara, passar l’empenta ai Regiens. Mai am’una nuança dei gròssas ; lei FEADER, fons europencs devoluts a l’ajuda a l’agricultura e ai territòris ruraus, l’Estat ne’n garda la man. Una bèla man, bòrd que ten 476 M€, per la pontannada 2014-20.
 
Encara que l’Estat ne’n deurà remborsar 2 miliards au totau per la França, coma l’a decidat una negociacien acabada lo 27 de janvier.
 
Diluns passat, l’anfiteatre de la Vilà Mediterranèa a Marselha, amé d’autrei salas, èra clafit de monde per lo seminàri qu’a acampat la Regien Provença. Sa tòca èra de discutir la politica qu’autorisa una tala bana d’ abondància.

Mai dejà la reparticien mai o mens n’èra decidada entre Regiens, Estats e Unien Europenca. La negociacien, endraiada tre 2013 entre totei, s’es facha sur la basa de règlas decidadas per l’Euròpa.
 
Adonc, per ce qu’es dei 866 M€ de FEDER, lei fons que devon aigar l’economia, fòra de l’agricultura, lei bòscs e la pesca, vaquí ce que la Regien Provença a chausit d’atribuir.
 
La transicien energetica, gròs afaire dau moment, se veirà consacrar 22 M€, lo tèrç dau totau. « L’Euròpa demandava a totei lei regiens dei 28 d’i consacrar au mens 25% dei FEDER reçauputs, mai nosautres i investirem 34 % ! » se congosta l’elegida ecologista Annick Delhaye.
 
Es que lo programa es ambiciós en Provença, que pensa la vici presidenta ; « la Regien vòu divisar per dos la consomacien d’energia per 2050, e nos fau afortir la part dei energias renovelablas que nos fan ren que 10% de mai. »
 
Li sovetam ben de plaser ! Es que nos ditz que lo tèrç de la consomacien d’energia en Provença nos vèn dei transpòrts. E ela de s’imaginar qu’amé de pargues relèus entre veituras e trins o carris, li aurà de progrès. 

Son leitmotiv es : « redusem  l’usatge de la veitura en vila ! ». L’empacha es que despuei quaranta ans, a totei lei nivèus, chasque poder a laissar bastir de’n pertot. Fin qu’a l’espandiment maximau de l’ostau individuau. N’i a de’n pertot e chascun a besonh d’anar trabalhar o s’espacejar luenh dau sieu… mai li va pas d’a pè. L’Euròpa pagarà per lo laissa-bolhir dei captaus, d’annadas a-de-rèng.
 
L’autre troças d’aquela envolopa serà l’apielament a l’inovacien. Per lo delegat de Michèu Vauzelle a l’Economia e tanben a la Recèrca, Bernat Morel, se tracta ben de favorisar l’industria, tant la tradicionala coma la ponchuda. « Devèm trobar subran d’emplecs industriaus, que senon respondrem pas au besonh d’emplecs ».
 
Mai podèm seguir Jaque Boullesteix, que presida l’agéncia d’investiment Paca Investiment, quand sotalinha que « s’es ben en periòda de crisi que fau investir dins l’inovacien, fau ben dire que lei bancas li agradan mai d’ajudar l’imobilier, e la pressien imobiliària pesa sus l’activitat economica en Provença ».
 
Aquí tanben l’escomessa serà de pas utilisar lei fons europencs per compensar tot ce qu’empacha l’especulacien fonciera.
 
Espèra pereu, Provença Aups Còsta d’Azur, dins la formacien, que li consacrarà 298 M€. A l’ora que d’entrepressas li agradan mai d’embauchar un obrier polonés o eslovaque que de formar un aprendís, que li costarà mai, fau sovetar ben de plaser an’aquelei qu’espèran que la formacien dispensada en Provença aprofiecharà deman a l’economia e a l’emplec en Provença.

Rèsta la politica dei territòris. L’Euròpa am’ un budget en descreissènça ne’n fa pas una prioritat, a la decepcien dei premiers cònsols dei país, coma Crestian Louis, elegit que representava lei nòu comunas dau País de Faiença : « coma alestir una vertadiera politica forestiera, e conciliar lo pretz de la tèrra, cara, e la necessitat per lo monde e lei entrepressas de posquer plantar cavilha au nòstre ? »
 
Se vei pron, leis ajudas europencas podràn pas anullar leis empachas que s’es bastida soleta la societat provençala.
 
Mai aquela pòu utilisar la bèla canhòta europenca per assajar de restancar leis efècts de quaranta ans de maugovèrn. Veirem coma tre la premiera setmana de febrier, quand totei leis actors parlaran dei FEADER provençaus a Marselha.
 
Aquí se tractarà ben de despensar 476 M€. Mai coma l’avèm aprés lo lendeman d’aqueu seminàri marselhés, la França deurà remborsar 2 miliards d’€uròs, au títol de la politica agricòla, qu’auriá pas degut reçaupre per la pontannada 2007-14. 

Ecrit en provençal maritime avec les suggestions lexicales d'Alan Barthélemy-Vigouroux