"La Routo" s’encamina entre Vau Stura e Crau

Fasiá bèn uech ans que li ocupava l’esperit aqueu projèct a Patric Fabre. L’ingenior agricòla l’a fa mai que d’un còp aquela estirada, entre la Crau, en Provença maritima, e la Stura, dins leis Aups occitanas d’Italia. La Routo n’es lo resultat.
 
« Es coma aquò que leis ancians li disián a l’amontanhatge, « La Routo », despuei lo siècle XIII. E lo projèct èra d’en retrobar lei piadas e de valorisar çò qu’ara fa la vida vidanta dau pastoralisme lòng d’aquela draiassa » que nos ditz.
 
L’itinerari transfrontalier de valorisacion dei mestiers, produchs e dau patrimòni de l’amontanhatge, religarà l’Ostau de l’amontanhatge de Selon, dins lei Bocas dau Ròse , a l’Ecòmusèu dau Pastoralisme de Ponte Bernardo, dins la Valle Stura, una dei dotze valadas occitanas d’Italia.
 
S’agís de marchar dins lei piadas d’aquelei tropèus que, despuei tant de temps, anavan l’estiu de Provença fins ai vaus aupencs dau Piemont. Mai s’es per i retrobar lei elements dau patrimòni que pòdon demorar, lo projèct vòu premier valorisar lo pastoralisme d’ara.

« L’amontanhatge se fa en camions a l’ora d’ara, mai tot de lòng de La Routo, trobam mai que d’un organisme que tracta d’aquelei mestiers, e segur la cosina amé l’anhèu es presenta un pauc d’en pertot » nos ditz encara Patric Fabre.
 
E pòu nos liurar quauqueis adreiças, que lo proprietari a signat per lo projèct : coma lo capolier manosquenc Robèrt Bozec e son gite, un ostau de mèstre dau siècle XVIII, o d’un autre capolier conoissut, Jan Pèire Michel, en Arle. Lei Bistrots de pays seràn tanben mobilisats dins aquela tòca. « Amé tot’aquelei, au mes d’octòbre, farem un seminari a Selon per parlar de La Routo » ajusta Patric Fabre.
 
Serà tot parier amé d’aubergaments, coma aquelei qu’afichan lo labèl « Benvenguda a la Fèrma », que dependon de tres chambras d’agricultura, dei Bocas dau Ròse, dau Var e deis Aups de Provença Auta.
 
E encara amé d’organismes tant professionaus coma lo domèni dau Merle a Sant Martin de Crau, dedicat a la raça dei Merinòs e onte son formats lei pastres despuei leis annadas 1930, l’Ostau Regionau de l’ Anantiment de Manòsca qu’acampa mai que d’un organisme e pas solament per lei fedas, lo CERPAM encara a Manòsca qu’estudiá lo monde dei fedas, o  lo Musèu dau Pastoralisme de Ponte Bernardo que ne’n avèm dejà parlat.

Enfin, seràn valorsisats leis eveniments que dejà existan, coma lei Fieras dedicadas ai fedas de Sant Martin de Crau o de La Javia, o meme la Fiera dei chivaus de Seina, dins leis Aups.
 
S’agís adonc per P. Fabre d’ajudar entre Provença e Valadas occitanas la filiera ovina d’avuei. Pasmens, lo sòcle d’aqueu trabalh es « una enquista etnologica vertadiera menada per l’Ecomusèu dau Pastoralime de la Valle Stura, amé lo libre de  D. Albera et G. Lebaudy, « La Routo. Sur les chemins de la transhumance entre les Alpes et la mer » (Primalpe, Ecomusée du Pastoralisme de Pontebernardo, 2001) que nos fasiá tanben una exposicion justament sonada La Routo. 
 
Aquò dich, èra pas aisat de retrobar lei draias. L’urbanisme que s’espandís d’en pertot e la roïna dei jaças, « lo fach tanben qu’es pas aisat d’anar avuei sus lei crestencs ont anavan lei fedas aièr » a modifiat lei camins que prepausa l’Ostau de l’Amontanhatge dau Mèrle, que baileja Patric Fabre. Subretot faliá raprochar La Routo deis elements economiques dau pastoralisme d’avuei.
 
Es qu’aqueu monde es pas mòrt, e bolega bèn, meme, maugrat lo lop, la concurréncia internacionala, e la dificultat d’un mestier que conoisse pas lei trenta cinc oras setmanieras. Entre Crau e Valle Stura, 600 000 fedas menadas per 2200 professionaus fan premier lo pastoralisme de nòstre temps.

Es aquò qu’a vòugut ajudar l’Union Europenca. La Routo recebrà 650 000€ d’ajudas publicas, amé premier un sostèn dau programa europenc Alcotra, qu’apiela lei projècts transfrontaliers. Lei consèus generaus e mai que d’una comunautat traversada ajustarà un apondon.
 
Tot aquò, dins dos ans, devriá menar a un itinerari per escorrèires, a pè, a chivau, en VTT e de còps en veitura amé dètz e uech etapas. Traversaràn la Vau Stura, lo pertus de Larcha, la Vau d’Ubaia, aquelei de Blancha, de Blèuna, d’Assa, lo plan de Valensòla, lei còlas dau Var, lo païs sestian, leis Aupilhas e la Crau.
 
L’estirada s’apielarà sus de camins qu’existan déjà mai amé de panèus d’explicas especiaus. « Se podrà ne’n saupre mai sus lei relargs de repaus dei tropèus, legir lei paisatges pastoraus…e fin finala nos farà totara un Camin de Granda Escorreguda (un GR) » onte se parlarà segur d’environament, a prepaus d’una activitat qu’a totjorn viscut en relacion amé son mitan naturau.
 
De vèire coma leis artesans que produson de lana, de carn, de vèstits, o meme d’isolants, de campanas e de biaças, podràn profichar d’aqueu projèct de reviscolament. « Es una prepausicion agrò toristica identitària » coma la sòna Patric Fabre.
 
Es de saupre segur qunta sarà la plaça de la lenga nòstra dins aqueu projèct. Lo vocabulari tecnique e la toponimia son la màger part dau temps occitanas, e sariá bèn daumatge, sensa l’occitan, de faire d’aquel encaminament una carrièra bòrnia au nivèu culturau.