A l’ora que s’acaran policiers e manifestants catalans, que s’acarnan lei governants espanhòus a afèblir lei drets d’aqueu país qu’a votat lo 17 d’octòbre de 2017 per son independència, la paraula que s’impausa pertot, dins lei medias dau Principat, es “Aldarulls”.
Attention à ne pas provoquer l'écroulement du plafond quand vous êtes dessous !
Per nosautres es sosprenent, bòrd que l’equivalent occitan seriá nòstre “tarabast”, benlèu mai nòstre “chafaret”.
Mai aquelei paraulas que s’aplican tant ben ai “cassoladas” (lo fach de picar fòrt sus dei cassairòlas per protestar), se dirián puslèu per leis estampèus d’estudiants sensa conseqüencia, e aquò me fa bijarre quora s’agís d’evocar una revòuta fòrça seriosa, que se tracta de la libertat d’un pòple.
Leis amics Catalans me precisan que la traduccien castilhana seriá “disturbios”, adonc puslèu “trébols” en occitan nòstre.
Pasmens diriam puslèu “escaufèstre” quand troban de miliers de monde e de policiers lests a s’enfrontar per una rason politica. E en Catalonha s’agís ben a l’ora d’ara d’una questien politica, am’un govèrn espanhòu e de ciutadans Catalans, que l’un accepta pas la volontat deis autres.
Aquò dich l’Enciclopedia Catalana me diriá puslèu qu’entre leis uns e leis autres se fan d’escarramussa, de baralla o de renyina. Ah! Renyina nos rementarà nòstre renar, segur.
Mai de Barcelona m’arriba una precision de la cantadora lirica Dolors Gea I Valor, Valenciana : “terrabastall” se ditz au País Valencian. Am'aquela vesem un còp de mai l'afrairament entre nòstrei parlars, d'entre Cuneo e Elx.
Per ne’n acabar am’aqueu viatge lexicau entre quitran cremat e gas lacrimòs, me fau encara precisar qu’aquel aldarull lei Catalans l’expriman tanben am’un biais de dire fòrça imatjat : mourre un caramell, que podriám traduire literalment per “bolegar l’estalactita”...un manera de dire que dins una cròtta antica, vòu mielhs de pas tròp brandar lo plafon, se volètz pas lo vèire s’espoutir sus vos. Ce que vòu per una persona, vòu per una societat.
Mai siáu pas segur que lo cap dau govèrn espanhòu Pedro Sánchez siegue tant sensible ai consideraciens lexicalas coma au tèrratrémols que provoca son avuglament nacionalista.