Amb 53,26% de “non”, lo segond referendom previst per leis acòrds de Nouméa en 1998, a regitat l’independència de la Nòva Caledonia per lo segond còp. Pasmens lo camp independentista ganha 3% en dos ans, ce qu’es excepcionau, d’autant mai que la participacion ela tanben es excepcionala, pròche de 86%. Lo vòte independentista a creissut de onge mila votz, ce qu’es considerable.
Gwendal Audran a viscut sus lo “rocàs” a l’ora que se negociavan leis Acòrds de Nouméa. Sei liames amé lo monde kanak se perseguisson fin qu’ara, alòr qu’es jornalista en Provença. Nos dona son analisa.
Chasque camp a fa lo plen de sei votz ?
Òc ! L’independentisme a sachut ganhar lei joines, e son elei qu’an fa la diferència. E coma lei Caledonians europencs fan pas tant d’enfants, un tresen referendom podriá donar l’independència. Es previst e possible dins dos ans.
"Aquelei referendoms empachan lo monde politic de negociar l'avenir d'après chausida"
La region de Nouméa es la sola a afichar lo “non” a l’independència francament mai pas tant que fa dos ans, perqué ?
Fau vèire que l’i a un exòdi rurau, lei Kanaks venon a Nouméa, e un còp laissat la tribu, an besonh d’argent per viure a l’europenca, alòr lo problèma es sociau e entraïna de frustracions. Aqueu monde a votat independentista e chanja la carta electorala. En mai d’aquò, la populacion walisiena que pòu votar a lei memes problèmas sociaus, e vota ara independentista.
Mai aquelei referendoms que chascun pensa ganhar, de mon avejaire, empachan de pensar l’avenir per totei.
Perqué ?
Que que siegue lo resultat finau, chasque camp a aprés a s’acarar a l’autre. La victòria serà corteta per l’un o l’autre. Coma lo ganhaire se comportarà amé la minoritat que, pasmens, representarà la meitat de la populacion ? E chascun vòu ganhar, pas negociar, alòr que faudriá s’acampar per vèire coma podriá èstre l’avenir de totei un còp la decision finala sortida deis urnas. Un sinhal es que lo camp leialista ara vòudriá donar de drechs de vòt ais 40 000 Europencs arribats despuei leis acòrds de Nouméa, per èstre segur de ganhar.
Degun interlocutor per pensar un avenir comun ?
Li a un pichon partit, leialista moderat, L’Avenir Ensemble, que vòu pas se definir coma Kanak mai coma Caledonian, per atreure totei lei ciutadans. Vòlon definir un “Pòple Caledonian”, amé sa bandièra e son imne, totei diferents dau kanak. Son pièger enemic es lo camp independentista. Elei pensan que, pòple premier, an de fargar l’identitat, kanak amé d’apòrts dau defòra.
L'entretien complet et d'autres articles sur le sujets seront proposés aux abonnés d'Aquò d'Aquí mensuel en novembre. Abonnez vous dès à présent.