Una abonada pirenenca d’Aquò d’Aquí publicava en setembre 2023 la fòto d’un ors sus son malhum sociau. La bèstia èra sus una rota pichona, aquela que la menava au sieu ; esmoguda dins sa veitura, la retirada se questionava se podriá encara caminar dins lei bòscs amb aqueu rodejaire ! S’enseguissiá una plueja de messatges achinits, de monde que li conselhavan de faire sant-michèu per laissar plaça a la bèstia, tant au sieu coma ela va podiá èstre. La brefoniá telematica siguèt tant canhada que la frema escafava sa publicacion.
Es ansin amé lo retorn dau fèr e dei grands predators, impossible de rasonar ! Per ce qu’es dau comportament de l’ors dins lei Pireneus, es evident. E podèm pas mai obtenir d’estatisticas seriosas, per exemple sus leis atacas de fedas.
Au mitan de l’estiu 2023 la Federacion Nacionala Ovina, part dau sindicat agricòle FNSEA a publicat una chifra : « lei perdas de fedas chasque an son estimadas de 900 a 1000 bèstias per causas d’atacas d’ors ». Segon l’organisacion professionala – que citava l’Ofici Francés de la Biodiversitat – entre janvier e octòbre 2022, 937 fedas serián estadas tuadas per l’ors. Pasmens l’OFB n'en aviá comptat « ren que » 590, ce qu’es déjà pas ren.
La veritat es que la mòrt, en abriu, d’Andrea Papi, un joggaire dins lo Trentin italian, a sièis cents quilomètres de la Bigòrra, a laissat de piadas dins leis esperits. Siguèt ben atacat per un ors que l’aviá tuat. La causa arriba mai que d’un còp tanben en Romania, e lo monde Slovac evitan de caminar dins lei bòscs prigonds per pas riscar l’auvari.
Lo lop sus la grasilha...
De l’autre costat dau país occitan, ara lo lop es sus la grasilha… L’ivèrn de 2023 un elegit locau varés s'es degut acarar an una loba que l’amenaçava. Amb una cotèla per desbartassar l’auriá cochada. En 2017 a Seina-deis-Aups, un joine alertat de nuèch per sei vacas bramantas, aviá vist leis uèlhs brilhants dins la nuèch se precipitar sus eu. Aviá fach fuèc dau fusiu per faire fugir lei bèstias.
Per ce qu’es deis atacas de fedas, lo lop l’Estat lo vei pus tant coma una espècia d’aparar. La doctrina a cambiat amé lo « plan lop » nòu desvelat per lo govèrn, que vòu « virar cap an un novèl equilibri », es a dire a autorisar de tuar mai de bèstias fèras. A Venturi coma a Peirevèrd pròche de Manòsca ja de chivaus siguèron atacats, mai son leis fedas lei premièrei victimas : en 2021, 3359 atacas recensadas aurián tuat 10 163 fedas segond la Direccion Regionala de l’Environament, de l’Agençament e dau Territòri (Dreal). Mai que tot es l’auça d’aquéleis atacas que fa l’ànsia dau monde dei norriguiers. Amb aquò entre 2010 e 2021 leis autoritats an comptat un triplament. Es que de 142 lops recensats en 2010, siam passats a 1096 en 2021 en França.
En França ? Fa mestier furnar mai dins lei chifras per saupre que podètz tranquillament noirrigar de fedas entre Bordèu e Brivas, a Nantas o a Orleans, coma a Lilla sensa jamai patir dau lop. Pas mai que la meitat dau territòri francés es afectada per leis atacas de lops, e son lei massius montanhards lei mai pertocats ; pasmens Cevena enregistra pas manco cent atacas, alora que Var n'en patisse de mai de mila, leis Bàsseis Aups coma lo País Niçard n'en còmptan, aquélei, mai de cinc mila pendent la mema pontannada 2010-21! Leis atacas de lops en França se fan per la quasi totalitat entre Ròse e Italia, Mar Mediterranea e Jura.
Encara degun podriá afortir que siégan sempre ben de lops lei tuaires. Nimai d’ors d’alhors. Segur an sa part, e segur deu èstre fòrça importanta. Lo negar seriá nèsci. Mai dins aquò pasmens fau considerar un biais sociau e psicologic de tractar ce qu’es vist coma un problèma.
Convidat per la prefectura d’Àuteis Aups a escotar lo bilanç lop de l’Ofici Nacionau de la Caça, lei fonccionaris en apartat me diguèron : « Mai que d’un pastre es a mand de faire falhida, lei trobam ansiós e quora fèm l’examèn fan pression. Amb aquò declaram qu’es una ataca de lop… maugrat que siégan de chins. »
E de perseguir : « per aquí quora lo monde dei granjas se vòu espacejar, va caçar, e li van dins lei còlas. Per lei chins dei granjas es parier, un va trobar l’autre, e se fan una pichona caça, sagatan quàuquei fedas e s’entórnan a l’ostau… »
Segond l’atge e la qualitat dei fedas l’indemnisacion pòu anar fins qu’a 520 € per bèstia, que siegue un lop o un ors lo tuaire. Mai ren s’es un chin lo colpable. Amb aquò l’estatistica es trebolada per d’aspèctes sociaus e vèn ben malaisat de saupre lo nivèu dau fenomène.
Aquò empacha pas que lop e ors siégan una brava rason d’auçar la consumacion d’anxiolitics ! « Quora fau la rota, comença de montar l’ànsia, ara tot parier en Crau, que la nuèch pòdi jamai èstre tranquille, que me fau velhar lei fedas » me disiá un pastre provençau en marge d’un collòqui sus lo lop, « degun s'en preocuparà, mai las coma siáu ma familha me reconeisse plus, tant siáu nerviòs e encanhat de lònga ».