Matieu Poitevin qui signe ce conte de Noël est enseignant d'occitan-provençal, e a déjà publié en 2011 un conte en édition bilingue : Un matagòt modèrne. Il compose également des textes de chanson, interprétés notamment par Liza (photo MN)
Vaicí un jorn ben estrani per Fabian lo Rainard. Resta dins una HLM a Bolena. Es lo 28 de novembre. Fai de messadas que tomba de clavèus sus sa vilòta. Òc, plòu dempuei lo promier jorn de la rintrada dei classas. Plòu dempuei setembre. Plòu ! Plòu ! Plòu ! Plòu tant e tant que Fabian lo Rainard tòrna dau collègi dins un nega-chin !
E la familheta, Mamà Rainard, Papà Rainard, l’esperan cada ser, a cinc oras, lei pés dins l’aiga, socitós de lo pas veire tornar dins leis grandeis ersas que bacelan lei barris de la vila.
L’HLM fai coma la granda nau dau Titanic ; floteja.
I a tant d’aiga dins l’HLM que totei lei vesins se recampan dins un solet apartament. L’apartament de Fabian lo Rainard qu’es amondaut. Toteis acoconits. I a la familha dei lops, dei chins, dei cats e segur, aquesta dei peissons que vivon leis inondacions mielhs que leis autres. Totei recampats per la collectivitat.
Fau viure ensems e Fabian lo Rainard parteja sa cambra ambé Pèire lo lop. Un lobet magrostèu e pas gaire finòt.
Plòu. Plòu. Plòu. Un còp de mai, plòu.
S’interròga lo rainardon en quichant son nas contra lo veire de la fenèstra :
-Siáu ben embestiat, çò ditz. Quant de jorns vai contunhar de tombar aquela pluèia ?
-Nové arriba dins un mes, afortís lo lop, poiriam esperar un miracle…
Defòra, lo bruch de l’aiga sus lo quitram se fa mai fòrta.
-Qué miracle ? Cairàfor® se nega, s’enfada lo Rainard. Internet cala a cada ulhauç. Lei liurasons son impossiblas ! Adieu mei presents ! Ma PS4®, mon IFÒNE5® ! Es la fin dau monde !
Arriba Papet Chin amé una saca de chocolat (lei vielhs an sempre de reservas de chocolat a un endrech.)
-Avisatz drollets ! ditz lo papet energic en pausant sa saca sus lo liech deis enfants. Dempuei un moment, vos escote parlar per la pòrta entra-dubèrta. Vaicí la respònsa a vòstrei problèmas. Ai un calendier magic e provençau ! Se respectatz lei tradicions, lo soleu tornarà !
Lo papet sòrt un calendier en carton de pampalhetas jaunas e aur de sa vèsta Pépé Jean’s® (de Nimes). Lei jovents agachan lo document pesuc e preciós en badalhant, indiferents puei renan : seguir lei tradicions ? E per que faire ? Son mofidas aquelei tradicions ! Serv de ren ! O fant ! qué fa cagar lo Papet Chin en Pépé Jean’s® (de Nimes) ! Qu’avèm qu’aquò de faire ?
E la familheta, Mamà Rainard, Papà Rainard, l’esperan cada ser, a cinc oras, lei pés dins l’aiga, socitós de lo pas veire tornar dins leis grandeis ersas que bacelan lei barris de la vila.
L’HLM fai coma la granda nau dau Titanic ; floteja.
I a tant d’aiga dins l’HLM que totei lei vesins se recampan dins un solet apartament. L’apartament de Fabian lo Rainard qu’es amondaut. Toteis acoconits. I a la familha dei lops, dei chins, dei cats e segur, aquesta dei peissons que vivon leis inondacions mielhs que leis autres. Totei recampats per la collectivitat.
Fau viure ensems e Fabian lo Rainard parteja sa cambra ambé Pèire lo lop. Un lobet magrostèu e pas gaire finòt.
Plòu. Plòu. Plòu. Un còp de mai, plòu.
S’interròga lo rainardon en quichant son nas contra lo veire de la fenèstra :
-Siáu ben embestiat, çò ditz. Quant de jorns vai contunhar de tombar aquela pluèia ?
-Nové arriba dins un mes, afortís lo lop, poiriam esperar un miracle…
Defòra, lo bruch de l’aiga sus lo quitram se fa mai fòrta.
-Qué miracle ? Cairàfor® se nega, s’enfada lo Rainard. Internet cala a cada ulhauç. Lei liurasons son impossiblas ! Adieu mei presents ! Ma PS4®, mon IFÒNE5® ! Es la fin dau monde !
Arriba Papet Chin amé una saca de chocolat (lei vielhs an sempre de reservas de chocolat a un endrech.)
-Avisatz drollets ! ditz lo papet energic en pausant sa saca sus lo liech deis enfants. Dempuei un moment, vos escote parlar per la pòrta entra-dubèrta. Vaicí la respònsa a vòstrei problèmas. Ai un calendier magic e provençau ! Se respectatz lei tradicions, lo soleu tornarà !
Lo papet sòrt un calendier en carton de pampalhetas jaunas e aur de sa vèsta Pépé Jean’s® (de Nimes). Lei jovents agachan lo document pesuc e preciós en badalhant, indiferents puei renan : seguir lei tradicions ? E per que faire ? Son mofidas aquelei tradicions ! Serv de ren ! O fant ! qué fa cagar lo Papet Chin en Pépé Jean’s® (de Nimes) ! Qu’avèm qu’aquò de faire ?
"S'oblidatz una data sarà fotut!"
Pressé de jouer... (XDR)
Provocators, lei pichòts se trufan, un còp de mai :
« E ! Papet ! après l’escòla, quora aurem acabat lei devers, seriosament, aurem temps de jogar se seguissèm lei tradicions ? E ben non ! Aurem pas temps ! E nos fau faire nòstra jovença, nosautres ! Alòr, tu e tei tradicions… Mon v…»
Mai resta suau, silenciós e apasimat, lo papet. Davant aqueste morre de savi, tan fin e tan intelligent (fau dire qu’es un chin-lop) se ravisan. E leis dos enfants se consultan. A la chut-chut :
-Seguir lei tradicions dau calendier ? Benlèu qu’aquò nos menarà l’IFÒNE5®, la PS4® e nos tornarà lo soleu (mai aquò es mens interessant) ! concluís lo lobet.
Se reviran :
-Papet ! Volèm ben seguir tei tradicions ! Siam interessats !
-Fòrça interessats ! galeja lo papet.
Alòr escotan lei consinhas de Papet Chin, vestit en Pépé Jean’s® (de Nimes) :
-Oblidetz pas de tot ben seguir. S’oblidatz una data sarà fotut !
Poncheja son det sus lo calendier magic e contunha :
- Tot comença aquí. Lo quatre de decembre festejam Santa Barba. Aqueste jorn fau plantar de granas de blat ò de lentilhas. E cada jorn fau susvelhar. Se van naut, se se pòrtan galhardas lei granas aquò vòu dire que la recòlta sarà fruchosa. E que lo temps sarà bèu.
-E qu’internet tornarà ? interròga lo lobet.
-Benlèu ! Es pas marcat dins mon calendier magic. Es pas d’uei, sas, mon calendier. E l’internet, pecaire…
-Aquò se vei, perseguís lo lobet trufaire, es clafit de traucs, ton calendier ! Dèu èstre vièlh coma tu !
-Mai lo restant sembla d’aur pasmens !raganta lo Rainard.
Lo papet tòrna prene son calendier ai colors d’aur :
-Anem, jovents ! Contunham ! Lo 24 de decembre es lo gròs sopar. Tu, Fabian, que siás lo mai jovent de l’HLM, e ieu, Papet-Chin que siáu lo mai vièlh, anarem alucar la busca de nové. Festejarem « Cacha-fuòc » dins la chaminèia. Segonda tradicion.
-Mai avèm pas de chaminèia ? fai remarcat lo rainardon finòt.
-E ben menarem aquela saca de reciuclatge Prisunic® pròche dau radiator electric. Devriá marchar. Mai tot dèu fonccionar e fau dire la frasa magica que serv de clau per festejar cacha-fuòc : « a l’an que ven, se siam pas mai que siguem pas mens. »
Lei pichòts tòrnan dire la formula magica :
- a l’an que ven, se siam pas mai que siguem pas mens !
Son det lo mena au 25 de decembre :
-A ! 25 de decembre ! Pas ren de dire ! Es nové ! Jesus nais. Pas plus. Pas mens.
« E ! Papet ! après l’escòla, quora aurem acabat lei devers, seriosament, aurem temps de jogar se seguissèm lei tradicions ? E ben non ! Aurem pas temps ! E nos fau faire nòstra jovença, nosautres ! Alòr, tu e tei tradicions… Mon v…»
Mai resta suau, silenciós e apasimat, lo papet. Davant aqueste morre de savi, tan fin e tan intelligent (fau dire qu’es un chin-lop) se ravisan. E leis dos enfants se consultan. A la chut-chut :
-Seguir lei tradicions dau calendier ? Benlèu qu’aquò nos menarà l’IFÒNE5®, la PS4® e nos tornarà lo soleu (mai aquò es mens interessant) ! concluís lo lobet.
Se reviran :
-Papet ! Volèm ben seguir tei tradicions ! Siam interessats !
-Fòrça interessats ! galeja lo papet.
Alòr escotan lei consinhas de Papet Chin, vestit en Pépé Jean’s® (de Nimes) :
-Oblidetz pas de tot ben seguir. S’oblidatz una data sarà fotut !
Poncheja son det sus lo calendier magic e contunha :
- Tot comença aquí. Lo quatre de decembre festejam Santa Barba. Aqueste jorn fau plantar de granas de blat ò de lentilhas. E cada jorn fau susvelhar. Se van naut, se se pòrtan galhardas lei granas aquò vòu dire que la recòlta sarà fruchosa. E que lo temps sarà bèu.
-E qu’internet tornarà ? interròga lo lobet.
-Benlèu ! Es pas marcat dins mon calendier magic. Es pas d’uei, sas, mon calendier. E l’internet, pecaire…
-Aquò se vei, perseguís lo lobet trufaire, es clafit de traucs, ton calendier ! Dèu èstre vièlh coma tu !
-Mai lo restant sembla d’aur pasmens !raganta lo Rainard.
Lo papet tòrna prene son calendier ai colors d’aur :
-Anem, jovents ! Contunham ! Lo 24 de decembre es lo gròs sopar. Tu, Fabian, que siás lo mai jovent de l’HLM, e ieu, Papet-Chin que siáu lo mai vièlh, anarem alucar la busca de nové. Festejarem « Cacha-fuòc » dins la chaminèia. Segonda tradicion.
-Mai avèm pas de chaminèia ? fai remarcat lo rainardon finòt.
-E ben menarem aquela saca de reciuclatge Prisunic® pròche dau radiator electric. Devriá marchar. Mai tot dèu fonccionar e fau dire la frasa magica que serv de clau per festejar cacha-fuòc : « a l’an que ven, se siam pas mai que siguem pas mens. »
Lei pichòts tòrnan dire la formula magica :
- a l’an que ven, se siam pas mai que siguem pas mens !
Son det lo mena au 25 de decembre :
-A ! 25 de decembre ! Pas ren de dire ! Es nové ! Jesus nais. Pas plus. Pas mens.
"...E la Candelosa ?"
Evidemment, la crèche et le blé de la Ste-Barbe, ça a l'air moins intéressant ... (XDR)
Lo lop, sensa paciéncia, li tira lei bralhas :
-E ! Papet ! Se lo blat de calenda possa aqueste còp, calarà la pluèia ? Vendràn la PS4® e l’I-Fòne5® ?
-Ò que non ! Pas encara, malurós ! N’en fau faire de causas ! Lo nové provençau es longàs. Alòr lo 26 cantam la pastorala ! Festejam lo camin de Josep !
-Josep ? Quau es aqueu ? demanda lo Rainard.
-Aqueu que cerca una teulissa per son pichòt, son pichòt Jesus, pardina ! explica lo papet.
-Perqué demanda pas leis ajudas socialas, galeja lo lobet marrit. Mai qu’aquò’s lòng ! Qué fau faire après ? Qué fau faire après ?
-Lo 31 de decembre, vaquí l’an nòu ! Aqueste jorn, resta dins ta familha e desira la bòna annada en totei !
-E ara es acabat ! E lei presents arriban ! s’aluca lo lop.
-A ! Non ! Oblidas la festa dei reis. Se manja lo pastisson dei reis e se cerca la feva !
-E ? E ? Es finit ara ?
-Non fau esperar lo dos de febrier qu’es la Candelosa !
-A ! Ben ! Per ieu es tròp cagant, rena lo lop, m’interessa pas. M’agrada mielhs de mudar, de venir peisson dins aquela aiga que non pas de me faire cagar amb aquelei tradicions. I a tròp de datas, de chichi pompons. Vos laisse. S’acostumarem ben a l’umiditat un jorn !
Mai Fabian qu’es un Rainard bravet, escota pas lo lop e seguís lei consèus de son papet. Per eu, es la sola solucion per arrestar la pluèia sus Bolena. Lo 4 de decembre planta lei lentilhas e lo blat. Lo 24, aluca cacha-fuòc en disènt la formula magica (« a l’an que ven, se siam pas mai que siguem pas mens »), lo 25 festeja nové, lo 26 canta, lo 31 desira la bòna annada, lo promier dimenge de genier tròba la feva e lo 2 de febrier festeja Candelosa.
Coma seguís lei consèus de son avi, lo 3 de febrier, lo soleu tòrna.
E lo 4 de febrier, qué li tomba dau cèu ?
Una PS4® e un i-fòne5® !
Lo problèma ? Lo problèma es que lei memei presents (pataflòu !) tomban sus la tèsta dau lobet que ven caluc dau tust e que dempuei aqueste jorn aluca lo cacha-fuòc lo 14 de julhet, manja lei reis lo 14 de febrier, canta La Camba me fai mau lo 11 de novembre, desira la bòna annada lo promier de setembre, e planta lei lentilhas lo 8 de mai dins la sabla de l’Espigueta.
E cric, e crac, lo cònte de nové s’acaba. E crac, e cric, s’acaba me fa mau (bota sela a mon Rainard).
-E ! Papet ! Se lo blat de calenda possa aqueste còp, calarà la pluèia ? Vendràn la PS4® e l’I-Fòne5® ?
-Ò que non ! Pas encara, malurós ! N’en fau faire de causas ! Lo nové provençau es longàs. Alòr lo 26 cantam la pastorala ! Festejam lo camin de Josep !
-Josep ? Quau es aqueu ? demanda lo Rainard.
-Aqueu que cerca una teulissa per son pichòt, son pichòt Jesus, pardina ! explica lo papet.
-Perqué demanda pas leis ajudas socialas, galeja lo lobet marrit. Mai qu’aquò’s lòng ! Qué fau faire après ? Qué fau faire après ?
-Lo 31 de decembre, vaquí l’an nòu ! Aqueste jorn, resta dins ta familha e desira la bòna annada en totei !
-E ara es acabat ! E lei presents arriban ! s’aluca lo lop.
-A ! Non ! Oblidas la festa dei reis. Se manja lo pastisson dei reis e se cerca la feva !
-E ? E ? Es finit ara ?
-Non fau esperar lo dos de febrier qu’es la Candelosa !
-A ! Ben ! Per ieu es tròp cagant, rena lo lop, m’interessa pas. M’agrada mielhs de mudar, de venir peisson dins aquela aiga que non pas de me faire cagar amb aquelei tradicions. I a tròp de datas, de chichi pompons. Vos laisse. S’acostumarem ben a l’umiditat un jorn !
Mai Fabian qu’es un Rainard bravet, escota pas lo lop e seguís lei consèus de son papet. Per eu, es la sola solucion per arrestar la pluèia sus Bolena. Lo 4 de decembre planta lei lentilhas e lo blat. Lo 24, aluca cacha-fuòc en disènt la formula magica (« a l’an que ven, se siam pas mai que siguem pas mens »), lo 25 festeja nové, lo 26 canta, lo 31 desira la bòna annada, lo promier dimenge de genier tròba la feva e lo 2 de febrier festeja Candelosa.
Coma seguís lei consèus de son avi, lo 3 de febrier, lo soleu tòrna.
E lo 4 de febrier, qué li tomba dau cèu ?
Una PS4® e un i-fòne5® !
Lo problèma ? Lo problèma es que lei memei presents (pataflòu !) tomban sus la tèsta dau lobet que ven caluc dau tust e que dempuei aqueste jorn aluca lo cacha-fuòc lo 14 de julhet, manja lei reis lo 14 de febrier, canta La Camba me fai mau lo 11 de novembre, desira la bòna annada lo promier de setembre, e planta lei lentilhas lo 8 de mai dins la sabla de l’Espigueta.
E cric, e crac, lo cònte de nové s’acaba. E crac, e cric, s’acaba me fa mau (bota sela a mon Rainard).