Jaume Costa
Cada cinq ans, Granda-Bretanha vòta per renovelar la soleta cambra democratica de son Parlament, la Cambra dei Comunas a Londres.
Per participar a l’autra cambra, aquela dei Lords, fau eritar d’un títol, o estre nomenat per lo monarc.
Fau tanben comprene que lo Parlament de Westminster (un district de Londres) servís a l’encòp per lo Reiaume Unit e per Anglatèrra, mentre que leis autrei nacions dau reiaume an son parlement pròpri, en Escòcia, au País de Galas e en Irlanda dau Nòrd.
Lo Parlament britanic s’ocupa doncas a l’encòp deis afars anglés e mai dei questions generalas coma la politica exteriora, la defensa, mai tanben per lo País de Galas lei transpòrts etc.
En generau, dos grands partits compartisson lei sètis, despuei un pauc mai d’un mieg sègle lei dos partits majoritaris son lei Trabalhistas (Labour, a senestra—au mens en teoria) e lei Conservators (Conservatives, o Tories, a drecha).
Es un sistèma particular, a un torn, qu’empedís l’accès ai pichòts partits (lo UKIP (United Kingdom Independence Party, partit de la drecha liberala e xenofòba), amb quatre milions d’electors, serà representat per un solet deputat).
Aqueste còp, coma lo còp passat, ganhèt lo partit conservator, amb una majoritat confortabla.
Mai amb mai de la mitat dei sètis, lo partit podrà desenant governar solet—fins ara èra en coalicion amb un pichòt partit de drecha, lei liberaus.
Per participar a l’autra cambra, aquela dei Lords, fau eritar d’un títol, o estre nomenat per lo monarc.
Fau tanben comprene que lo Parlament de Westminster (un district de Londres) servís a l’encòp per lo Reiaume Unit e per Anglatèrra, mentre que leis autrei nacions dau reiaume an son parlement pròpri, en Escòcia, au País de Galas e en Irlanda dau Nòrd.
Lo Parlament britanic s’ocupa doncas a l’encòp deis afars anglés e mai dei questions generalas coma la politica exteriora, la defensa, mai tanben per lo País de Galas lei transpòrts etc.
En generau, dos grands partits compartisson lei sètis, despuei un pauc mai d’un mieg sègle lei dos partits majoritaris son lei Trabalhistas (Labour, a senestra—au mens en teoria) e lei Conservators (Conservatives, o Tories, a drecha).
Es un sistèma particular, a un torn, qu’empedís l’accès ai pichòts partits (lo UKIP (United Kingdom Independence Party, partit de la drecha liberala e xenofòba), amb quatre milions d’electors, serà representat per un solet deputat).
Aqueste còp, coma lo còp passat, ganhèt lo partit conservator, amb una majoritat confortabla.
Mai amb mai de la mitat dei sètis, lo partit podrà desenant governar solet—fins ara èra en coalicion amb un pichòt partit de drecha, lei liberaus.
Una Escòcia am'un melhor accès a la santat, l'educacion...
Un accès plus facile à l'éducation en Ecosse qu'ailleurs en Grande-Bretagne (photo XDR)
Rai. Lei resultats, lei coneissètz, son d’en pertot dins lei media. Aqueu resultat dei conservators, pasmens, pausa question.
Coma vai que leis instituts de sondatge avián presvist una eleccion incertana, e la possibilitat d’una victòria trabalhista ? Coma vai que lei conservators, maugrat una politica d’austeritat qu’a anequelit lei mai febles, foguèt elegit mai ?
E tanben, que si passèt en Escòcia, que sus 59 deputats que manda a Londres, ne’n mandèt 56 dau Partit Nacionalista Escocés (SNP) ?
Aqueu partit aviá que sièis deputats ai darriereis eleccions mai es au poder en Escòcia, onte a menat una politica de centre-senestre despuei 2007 e subretot 2011 : l’accès a la santat, a l’educacion, a l’universitat es ansin melhor en Escòcia qu’en Anglatèrra, milita còntra lo nucleari etc.
Per comprene aqueu resultat, me sembla que fau comprene que la clau n’es en Escòcia.
Coma vai que leis instituts de sondatge avián presvist una eleccion incertana, e la possibilitat d’una victòria trabalhista ? Coma vai que lei conservators, maugrat una politica d’austeritat qu’a anequelit lei mai febles, foguèt elegit mai ?
E tanben, que si passèt en Escòcia, que sus 59 deputats que manda a Londres, ne’n mandèt 56 dau Partit Nacionalista Escocés (SNP) ?
Aqueu partit aviá que sièis deputats ai darriereis eleccions mai es au poder en Escòcia, onte a menat una politica de centre-senestre despuei 2007 e subretot 2011 : l’accès a la santat, a l’educacion, a l’universitat es ansin melhor en Escòcia qu’en Anglatèrra, milita còntra lo nucleari etc.
Per comprene aqueu resultat, me sembla que fau comprene que la clau n’es en Escòcia.
Una tradicion calvinista dei duras, mai amé d'estructuras mai democraticas que l'anglicisme
De plus en plus de gens ne mangent plus à leur faim dans un Royaume Uni où le chômage recule mais où la pauvreté gagne du terrain (photo MN)
S’es dich fòrça causas sus la situacion escossesa despuei lo referendum sus la question de l’independéncia au mes de setembre passat. « Mai a senestre », « fier », « anti-anglés », « libre », « nacionalista », etc.
Ren de tot aquò es verai. O faus.
En Escòcia la tradicion religiosa es ara mendra, mai durant de sègles fuguèt calvinista, d’un tipe de calvinisme introduch per John Knox au sègle 16en.
Es un tipe de protestantisme dur, austèr, mai regit per d’estructuras mai democraticas que lo protestantisme anglés.
Per Knox, la proprietat deviá pas èstre ai mans dei elitas aristocraticas ; cada villatge deviá aver son escòla e un sistèma de seguritat sociala, e lei riches devián pagar per lei paures. Emai se lo partit trabalhista nasquèt en Escòcia au començament dau sègle 20en, lo país demorèt conservator durant de decadas.
De fach, fai ara 60 ans, lo país mandèt au parlament una onda conservadoira tremenda, e lo partit dominant a l’epòca èra lo Partit unionista escossés, qu’èra lo nom dei Conservators en Escòcia.
Lei causas cambièron a cha pauc, amb la descobèrta dau petròli de la Mar dau Nòrd, la politica de Margaret Thatcher qu’en Escòcia foguèt particularament òrra, e lo sentiment qu’Escòcia patissiá ai mans d’un govèrn qu’aviá pas elegit.
Et finalament, amb lo referendum de 1997 que donèt au país son parlament pròpri, e mai que mai amb la victòria inesperada e la majoritat absoluda deis independentistas dau SNP en 2011 au Parlament d’Edimborg.
La consequéncia ne’n foguèt lo referendum - vougut, o fau rementar, per lei Conservators a Londres, dins l’espèr que la desfacha inevitabla anequeliriá lo partit per sempre.
Segur, ganhèt lo « Non », coma l’avián previst a Londres, mai çò qu’avián pas anticipat es çò que si passèt puei.
Alex Salmond, alara primier ministre dau govèrn escossés, demissionèt. Laissèt la plaça a la viça primiera ministra, Nicola Sturgeon.
D’un costat fuguèt considerat coma un òme integra, un òme de principis, e ganhèt lo respèct d’una bòna part de la populacion qu’avián votat « Non ». D’un autre latz, Nicola Sturgeon, ja estimada deis electors, menèt una politica onesta, de senestra, e se mostrèt una persona pròchia dau pòple.
Lo govèrn s’ocupèt de corregir leis inegalitat introduchas per la politica dau govèrn britanic, e per exemple suprimiguèt la bedroom tax en Escòcia. Aquò es un impòst sus lei membres suplementaris que podètz aver dins vòstre ostau. Mai imaginatz que vivètz dins un ostau que leis enfants ne’n son partits, avètz un membre de mai… pòt lèu costar fòrça. De fach lo resultat fuguèt un impòst tras que dur per lei mai paures.
Tot aquò per dire que lo resultat fuguèt la multiplicacion dau nombre de sòcis dau SNP, de 25,000 en setembre de 2014 a mai de 100,000 ara, çò que ne’n fai lo tresen partit de tota Granda Bretanha.
Lo Labour fuguèt anientat en Escòcia, perqu’una bòna part deis electors li pardonèron pas l’aliança de fach amb lei conservators au moment dei debats sus l’independéncia. Venguèt vist coma un partit conservator, coma de Red Tories, de conservators roges.
Ren de tot aquò es verai. O faus.
En Escòcia la tradicion religiosa es ara mendra, mai durant de sègles fuguèt calvinista, d’un tipe de calvinisme introduch per John Knox au sègle 16en.
Es un tipe de protestantisme dur, austèr, mai regit per d’estructuras mai democraticas que lo protestantisme anglés.
Per Knox, la proprietat deviá pas èstre ai mans dei elitas aristocraticas ; cada villatge deviá aver son escòla e un sistèma de seguritat sociala, e lei riches devián pagar per lei paures. Emai se lo partit trabalhista nasquèt en Escòcia au començament dau sègle 20en, lo país demorèt conservator durant de decadas.
De fach, fai ara 60 ans, lo país mandèt au parlament una onda conservadoira tremenda, e lo partit dominant a l’epòca èra lo Partit unionista escossés, qu’èra lo nom dei Conservators en Escòcia.
Lei causas cambièron a cha pauc, amb la descobèrta dau petròli de la Mar dau Nòrd, la politica de Margaret Thatcher qu’en Escòcia foguèt particularament òrra, e lo sentiment qu’Escòcia patissiá ai mans d’un govèrn qu’aviá pas elegit.
Et finalament, amb lo referendum de 1997 que donèt au país son parlament pròpri, e mai que mai amb la victòria inesperada e la majoritat absoluda deis independentistas dau SNP en 2011 au Parlament d’Edimborg.
La consequéncia ne’n foguèt lo referendum - vougut, o fau rementar, per lei Conservators a Londres, dins l’espèr que la desfacha inevitabla anequeliriá lo partit per sempre.
Segur, ganhèt lo « Non », coma l’avián previst a Londres, mai çò qu’avián pas anticipat es çò que si passèt puei.
Alex Salmond, alara primier ministre dau govèrn escossés, demissionèt. Laissèt la plaça a la viça primiera ministra, Nicola Sturgeon.
D’un costat fuguèt considerat coma un òme integra, un òme de principis, e ganhèt lo respèct d’una bòna part de la populacion qu’avián votat « Non ». D’un autre latz, Nicola Sturgeon, ja estimada deis electors, menèt una politica onesta, de senestra, e se mostrèt una persona pròchia dau pòple.
Lo govèrn s’ocupèt de corregir leis inegalitat introduchas per la politica dau govèrn britanic, e per exemple suprimiguèt la bedroom tax en Escòcia. Aquò es un impòst sus lei membres suplementaris que podètz aver dins vòstre ostau. Mai imaginatz que vivètz dins un ostau que leis enfants ne’n son partits, avètz un membre de mai… pòt lèu costar fòrça. De fach lo resultat fuguèt un impòst tras que dur per lei mai paures.
Tot aquò per dire que lo resultat fuguèt la multiplicacion dau nombre de sòcis dau SNP, de 25,000 en setembre de 2014 a mai de 100,000 ara, çò que ne’n fai lo tresen partit de tota Granda Bretanha.
Lo Labour fuguèt anientat en Escòcia, perqu’una bòna part deis electors li pardonèron pas l’aliança de fach amb lei conservators au moment dei debats sus l’independéncia. Venguèt vist coma un partit conservator, coma de Red Tories, de conservators roges.
Trabalhistas empachats qu'an pas sachuts se destacar dei politicas neoliberalas
A mesura que veniá tras qu’evident que lo SNP anava ganhar la majoritat dei 59 sètis escossés (fins ara dominats per lo Labour), la possibilitat d’una aliança entre SNP e Labor, dos partits dau centre-senestre fin finala, veniá de mai en mai possible.
Es sus aquò que joguèt Cameron. D’un costat joguèt la carta nacionalista sus Euròpa e sus l’immigacion, promettent un referendum en 2017 sus la possibilitat d’una sortida de l’Union Europenca, e d’un autre costat joguèt l’idèa d’un nacionalisme anglés ostile ais Escossés, e a l’idèia d’un govèrn britanic (e doncas, de fach, anglés, estent l’abséncia d’un parlament separat per Anglatèrra) ai mans deis Escossés e d’un Labour ostatge dei nacionalistas dau nòrd.
Es aquela carta que, probable, fonccionèt. Aquò, amb la manca de lisibiliat dau Labour, son incapacitat a se destacar dei politicas de rigor neoliberalas, sa manca d’engatjament per lei politicas socialas que n’aurián besonh totei lei país dau Reiaume Unit.
Aqueu es un vòte de la paur, de la paur dei comerçants anglés davans lei « socialistas escossés » coma dison, paur de l’immigracion, de l’Euròpa, crenhença davans l’abséncia de vòtz nacionala anglesa.
Temor d’un país que vielhís, e que saup pus onte vai despuei la pèrda de l’Empèri, que compren pas perqué Escòcia se vòu destacar, que compren pas que son monde es a s’esvanir.
Pantais d’un empèri onte jamai lo solèu trecolava, reduch a un troçèt d’illa pluviosa dins l’Atlantic Nòrd.
Es sus aquò que joguèt Cameron. D’un costat joguèt la carta nacionalista sus Euròpa e sus l’immigacion, promettent un referendum en 2017 sus la possibilitat d’una sortida de l’Union Europenca, e d’un autre costat joguèt l’idèa d’un nacionalisme anglés ostile ais Escossés, e a l’idèia d’un govèrn britanic (e doncas, de fach, anglés, estent l’abséncia d’un parlament separat per Anglatèrra) ai mans deis Escossés e d’un Labour ostatge dei nacionalistas dau nòrd.
Es aquela carta que, probable, fonccionèt. Aquò, amb la manca de lisibiliat dau Labour, son incapacitat a se destacar dei politicas de rigor neoliberalas, sa manca d’engatjament per lei politicas socialas que n’aurián besonh totei lei país dau Reiaume Unit.
Aqueu es un vòte de la paur, de la paur dei comerçants anglés davans lei « socialistas escossés » coma dison, paur de l’immigracion, de l’Euròpa, crenhença davans l’abséncia de vòtz nacionala anglesa.
Temor d’un país que vielhís, e que saup pus onte vai despuei la pèrda de l’Empèri, que compren pas perqué Escòcia se vòu destacar, que compren pas que son monde es a s’esvanir.
Pantais d’un empèri onte jamai lo solèu trecolava, reduch a un troçèt d’illa pluviosa dins l’Atlantic Nòrd.
Le grand succès électoral du nationalisme écossais n'aboutira pas à un nouveau référendum sur l'indépendance. Tous les Britanniques resteront sur le navire libéral dans la décennie à venir, pour le meilleur et surtout le pire (photo XDR)
Totjorn que mai de paures, mai pas de novèu referendum per l'independència
Ara qué.
D’unei dison qu’aquò es una bòna nòva per Escòcia, que podrà demandar mai un referendum. O pensi pas. Es una tras que marrida nòva per tot’aquelei, onte que siegon, que patisson perqué si pòdon pas pagar de que manjar, ni per se caufar l’ivèrn.
Lei bancas alimentàrias son cada jorn mai nombrosas. Es nimai una bòna nòva per Escòcia : lo referedum es pas a l’òrdre dau jorn de Nicola Sturgeon, es tròp d’ora.
E faudriá tanben que n’acceptèsse lo principi David Cameron, e crèsi pas que fariá dos còps la mema error. Es plus lo moment. Ne’n tornarem parlar d’aquí dètz ans, benlèu.
En esperant, faudrà bastir un espaci public escossés dubert ais ideas nòvas, bastir una alternativa de senestra, amb una decentralizacion que risca de veire l’atribucion de l’autonomia fiscala a Escòcia : aquí se jutjariá la capacitat dau país a venir independent.
Dau demai, parlarem mai tard. Per ara, li a ges de causa per qunta celebracion que siegue : lo monde de deman qu’es a se bastir sota nòstreis uelhs es un monde barrat, crentós e estequit, bastit per lei dominants per elei memes.
L’exemple britanic mòstra pasmens que de parlaments regionaus o nacionaus o locaus pòdon pasmens servir de còntre-poders, e aquò, per lei temps actuaus, es bòn de o rementar.
D’unei dison qu’aquò es una bòna nòva per Escòcia, que podrà demandar mai un referendum. O pensi pas. Es una tras que marrida nòva per tot’aquelei, onte que siegon, que patisson perqué si pòdon pas pagar de que manjar, ni per se caufar l’ivèrn.
Lei bancas alimentàrias son cada jorn mai nombrosas. Es nimai una bòna nòva per Escòcia : lo referedum es pas a l’òrdre dau jorn de Nicola Sturgeon, es tròp d’ora.
E faudriá tanben que n’acceptèsse lo principi David Cameron, e crèsi pas que fariá dos còps la mema error. Es plus lo moment. Ne’n tornarem parlar d’aquí dètz ans, benlèu.
En esperant, faudrà bastir un espaci public escossés dubert ais ideas nòvas, bastir una alternativa de senestra, amb una decentralizacion que risca de veire l’atribucion de l’autonomia fiscala a Escòcia : aquí se jutjariá la capacitat dau país a venir independent.
Dau demai, parlarem mai tard. Per ara, li a ges de causa per qunta celebracion que siegue : lo monde de deman qu’es a se bastir sota nòstreis uelhs es un monde barrat, crentós e estequit, bastit per lei dominants per elei memes.
L’exemple britanic mòstra pasmens que de parlaments regionaus o nacionaus o locaus pòdon pasmens servir de còntre-poders, e aquò, per lei temps actuaus, es bòn de o rementar.