La darrriera cronica vos aviáu parlat de la question dau militantisme, de son ròtle, de seis tòcas, e lo problema de l’avenir de la question occitana dins un monde cada jorn mai desoccitanizat. Lo moviment occitan a sachut cambiar, per se renovelar lòng dau sègle 20en. E, ne fasiáu la suggestion, dins un monde que la question dau luèc, dau territòri, dau sòu, li es talament importanta, avèm quicòm de dire, una vòtz de far ausir. Aquò significa pasmens una causa, far de politica.
Dins aquesta cronica voudriáu argumentar que se l’occitanisme dèu contunhar coma aurre que coma un passatemps, pòt pus mantenir la distinccion entre aspects politics e culturaus. Vesèm ben coma dins lo mond de uei se pòdon pus mantenir de distinccions coma natura/cultura, sciéncias de la natura / sciéncias de la societat, coma lo fach de repensar lo mond, quau ne’n fai partida o non, quau es productor de sens e coma, invalida lei dicotomias qu’aviam costuma de pensar coma naturalas.
Es temps de tornar ocupar lo politic en massa
Se nos metèm a ligar tornamai la lenga amb lo sòu, l’espaci, seis ocupants, ven impossible de desseparar una activitat culturala d’una activitat politica : la cultura, es ren qu’un domani artificialament desseparat dau Mond, e de fach tota activitat dicha culturala es politica, bòrd qu’implica de prepausicions e de chausidas colectivas. Per o dire autrament, un occitanisme culturau dins nòstre mond de uei, es un hobby, e probable que n’a pus per longtemps. Es doncas temps, çò me sembla, de tornar ocupar lo politic en massa. Mai de qué seriá lo politic ? E un còp de mai, en qué pòt èstre politic, l’occitanisme ?
Per respòndre a la question dau politic, me voudriáu virar vèrs doas ensèms de teorias. La premiera, vèn de l’antropologia contemporanèa e assaja de repensar lo politic non coma la gestion dei ressorças qu’avèm, sa produccion e sa distribucion, mai coma relacion.
Dins un article de 2013 per la revista Anthropologica, Fabiana Li* prepausa per exemple un analisi de son terrenh a l’entorn de la question d’una montanha au Peró. Mòstra coma de reconfiguracions ideologicas e ecologicas permetan de pensar una montanha amenaçada per una entrepresa miniera non coma un ensèm de ressorças d’esplechar, mai coma un èstre politic que permetèt de crear de liames nòus entre ecologistas, indigenistas, glèisa catolica e populacions localas. Capitar de pus pensar lo mond coma fach de causas a nòstra disposicion, es ja pensar autrament.
La « cultura » es politica dins lo liame entre territori lenga e biais de viure
Avèm agut tendéncia, d’un meme biais, de pensar lo lengatge e lei lengas coma de ressorças per la comunicacion, de causas qu’aviam o qu’aviam pas, e que leis aver o non permetriá de ierarquizar lo mond. Qu’aquela dimension existisse, segur. Es çò que Bourdieu apelava lo « mercat lingüistic ». Emb’aquò, coma la montanha, 150 ans d’occitanisme an fach de l’occitan una entitat que pòt tanbèn mobilizar, que permèt d’assemblatges d’umans qu’existirián pas sensa ela. Es dins aqueu liame que la dicha « cultura » es mai que mai politica : recampa, e recampa a l’entorn d’entitats — la lenga occitana, e un luèc, un biais de viure l’espaci.
La seconda teoria vèn dau filosòf Jacques Rancière. Dins son libre Aux bords du politique, explica que per eu fau destriar tres nocions distinctas : lo politic, la politica, e la policia. La policia, es la fonccion generala deis estats : l’organizacion, çò escriu, deis colectius e dei ierarquias, e nòstre consentiment a aquela organizacion. Es, se volètz, çò que fai un govèrn. La politica, es per Rancière la demanda d’egalitat, lo moviment contrari a aqueu de policia. La politica, es çò que fasèm quora demandam l’oficialitat per l’occitan, es çò que fasèm, estent l’estatut minorizat de l’occitan, a cada còp que durbèm la boca per parlar en oc. Alevat per ren demandar, per se remembrar una societat dau temps passat qu’a jamai existit, activitat legima mai que se politiza d’esperla bòrd que participa a l’operacion de policia. Lo politic, dins aquela configuracion, es lo rescòntre entre la politica e la policia. Es aqueu moment quora sorgís la politica e que s’acara a la situacion de fach. Es lo moment que disèm : vaquí lo mond que volèm, e o volèm perqué portam quicòm d’especific.
Aqueu quicòm, es a debatre. Es pas question de prepausar mai una autra forma de policia. Emb aquò, sensa aqueu pensament, siam condemnats a una vision gestionaria de la politica, comprés d’una politica dicha lingüistica — una politica de desparticion de ressorças per de « projècts », e la limitacion dau camp dau possible a una distribucion de subvencions. La politica per projècts, es la victòria dei gestoinaris e la mòrt de la pensada. Mai li tornarem lo mes que vèn.
L’occitanisme deuriá tornar penser « l’an 01 »
Tornar imaginar una societat que seriá occitana, vaquí pasmens una tòca interessanta. Lei catastròfas actualas, viralas o ecologicas, son lo biais per l’occitanisme de tornar pensar a l’An 01 que cantava Martí :
L'an 01 es arribat,
Nos cal tornar recomençar
Lo vièlh solelh es amagat,
Mòrta la terra, mòrta la mar.
E siam montats dins la montanha
Avèm las baumas per ostal
Un jorn inventarem l'araire.
Ara siam lops, ara caçam.
E me soven d'una autra vida,
Images que doçament s'en van.
Aquò s'apelava una vinha
Aquò s'apelava un prat.
Aquò se disiá una...vila!
*Li, Fabiana. 2013. “Relating Divergent Worlds: Mines, Aquifers and Sacred Mountains in Peru.” Anthropologica 55(2):399–411.