Segon diferenteis estudis, la polucien de l’aire tuariá mai de uech miliens de personas chasque an dins lo monde. Un factor de mortalitat màger adonc. Encara que fau relativisar. Li a una polucien de l’aire “d’ostau” amé la difusien en cò de chascun de Compausats Organics Volatius, que provòca la cuecha, en particulier lo fach de fregir. Mai grèu son lei fogaus a l’ostau dei paures dau Magrib o dau Machric, onte se son arrestadas leis ajudas publicas a la crompa d’essença… la paurilha a començat de cremar tota causa : vièlhei cauçaduras, bòscs pinturats… amé d’emanaciens verinosas.
Mai la pollucien de l’aire, es tanben industriala e urbana, e viatja fòrça. Un deis aspècts de la crisi sanitària dau covid 19 èra de nos far vèire concretament ce qu’entrina l’arrèst de la produccien industriala a l’usina dau monde, en China dau nòrd : en quauquei jorns lei satellites da la Nasa nos an fach vèire la disparicien dau nívol d’oxids d’azòt aranjat que ne’n siam acostumats … e que se podriá vèire tanben au relarg deis industrias de Fòs, en Provença.
Segur aqueu gas ja es dangeirós, provòca d’empachas respiratòrias ; de mai amé lo solèu e au rescòntre d’autrei gas se transforma en metaus, en autrei gas, e finalament fa una sopa de pollucien tant grèva per la santat.
La fotò de la Nasa de janvier 2020 nos fa vèire coma es monumentau lo nívol a l’ubac de Wuhan, la ciutat chinesa onte a crebat l’uòu l’epidemia, e la segonda, facha un mes après, nos mòstra qu’amé la pausa de produccien industriala, lo nívol a dispareissut.
Tanben interessantas lei fotòs dau CNRS francés amé lo satellite Iasi, perqué nos fa vèire coma, aqueu còp lo monoxid de carbòne, gas d’efèct de serra ben coneissut, eu tanben baissa tot d’un còp, en China segur, mai tanben en Italia, premier país europenc a decidir de mesuras radicalas per contenir l’epidemia. Lo premier imatge mòstra coma se ne’n es relargat entre 2008 e 2019, sempre lo mume jorn de febrier, e l’autre coma per lo mume jorn en 2020 aquela pollucien a baissat d’a fons.
Ja despuei leis annadas 1980 lei satellites nos an fach vèire coma se destrusiá la jaça d’ozona, adonc l’alèrta a permés de li trobar de soluciens… A l’ora d’ara segur faudriá pas ne’n dedurre que leis epidemias son necitas a la santat de la planeta !