Gérard Rocchia à gauche et Xavier Crépin : une histoire complexe de l'immigration en Provence, ou quand nécessité fait loi (photo Francis José-Maria DR)
« Entendre ce que siguèt l’immigracien, lei politicas de l’immigracien, es un trabalh fòrça complèxe. A de moments siguèt lo resultat d’una volontat dei poders provençaus, a d’autres una anarquia totala ». Gerard Rocchia, l’istorian autor de L’Histoire oubliée, sus la revòuta dau Var en 1851, èra amé son collèga Xavier Crépin a Cogolin, convidat a charrar sus l’immigracien dins Var per l’associacien Place Publique.
« Ansin au siècle XIX, quand l’industria n’en vòu, d’obriers sensa gaubi particulier, vènon d’Itàlia, onte son païsans, e a bòudre. A la fin dau siècle, quand lo govèrn vòu organisar tot aquò e li donar una briga de confòrt, elei s’en garçan que vènon amé sei pròprei filieras. Ben diferenta es l’ora d’ara ! Lo monde que vèn au nòstre fugisse guèrras e misèrias, autant dire qu’es pas tant chausida l’immigracien, mai per de qué faire ? Leis emplegar a l’ora de l’informatica e de la robotisacien serà una autra escomessa. »
« Ansin au siècle XIX, quand l’industria n’en vòu, d’obriers sensa gaubi particulier, vènon d’Itàlia, onte son païsans, e a bòudre. A la fin dau siècle, quand lo govèrn vòu organisar tot aquò e li donar una briga de confòrt, elei s’en garçan que vènon amé sei pròprei filieras. Ben diferenta es l’ora d’ara ! Lo monde que vèn au nòstre fugisse guèrras e misèrias, autant dire qu’es pas tant chausida l’immigracien, mai per de qué faire ? Leis emplegar a l’ora de l’informatica e de la robotisacien serà una autra escomessa. »
Entre pèsta e bandas armadas la Provença vèn un desert uman
La grande peste du XIVè-XVè siècle dépeuple la Provence, et le Roi René envoie des recruteurs à Naples pour favoriser l'immigration d'agriculteurs, ils seront exemptés d'impôts durant dix ans (photo Archives DR)
que dire de l’edat mejana ? Qué l’immigracien li siguèt ben massiva a cèrteis epòcas, ce que se saup pas tant. Pasmens, rementatz vos de la granda pèsta, qu’en veritat a tocat Provença per quatre ondassas entre 1350 e 1450. « Ajustatz qu’alòr lei bandas armadas coma aquela de Raimon de Turenne , devastàvan lo país, li tuant tóteis aquélei qu’èron pas d’acòrd ».
Li a de luecs, es lo cas dau país de Cogolin, onte alòr quasi setanta dau cent de la populacien a desparegut, mòrta o enfugida. « Lo Rèi Renat, per tornar metre en valor aquélei tèrras que son plus facturadas, a l’idèa de mandar de monde per convéncer lei païsans de Nàpols de venir au nòstre per li trabalhar la tèrra. E marcha ! Fau dire que lei condiciens son bèlas : pagaràn degun impòst pendent detz ans. »
Li a de luecs, es lo cas dau país de Cogolin, onte alòr quasi setanta dau cent de la populacien a desparegut, mòrta o enfugida. « Lo Rèi Renat, per tornar metre en valor aquélei tèrras que son plus facturadas, a l’idèa de mandar de monde per convéncer lei païsans de Nàpols de venir au nòstre per li trabalhar la tèrra. E marcha ! Fau dire que lei condiciens son bèlas : pagaràn degun impòst pendent detz ans. »
Quand l'Italia vèn industriala, l'imigracien s'agota
L’immigracien serà italiana fins qu’a l’auba deis annadas seissanta, mume se baissa a la fin. « Es que la populacien italiana es majoritariament rurala e agricòla fins qu’ais annadas seissanta. Quand l’industria italiana es pron fòrta per embauchar, aquela immigracien cèssa. E muma li a de monde per tornar au país ».
Es a dire que l’immigracien italiana, au mens fins qu’au siècle vinten, aurà descadenat una xenofobia provençala qu’es pas de crèire. Lei piègers causas seràn impausadas a l’obrier cisaupenc, dau racisme ordinari fins qu’au progròm.
Pasmens tot aqueu monde, en generau e a chapauc s’integrarà ; èron crestians, e existissiá pas encara l’internet per li gardar lo liame permanent amé sa cultura d’origina.
Es a dire que l’immigracien italiana, au mens fins qu’au siècle vinten, aurà descadenat una xenofobia provençala qu’es pas de crèire. Lei piègers causas seràn impausadas a l’obrier cisaupenc, dau racisme ordinari fins qu’au progròm.
Pasmens tot aqueu monde, en generau e a chapauc s’integrarà ; èron crestians, e existissiá pas encara l’internet per li gardar lo liame permanent amé sa cultura d’origina.
Immigrants italiens à la frontière française au tournant des XIXè et XXè siècle. Alors, il y a du travail peu qualifié, et bientôt la Grande Guerre crée des besoins de main-d'oeuvre (photo Archives DR)
Ecrit en provençal maritime avec les suggestions lexicales de Reinat Toscano