En julhet venènt lo vilatge de Malafogassa, au pè de la montanha de Lura, celebrarà leis insurgents republicans de decembre 1851. Rementam qu’après lo còp d’Estat de Loís Napoleon Bonaparte, una armada ciutadana siguèt levada dins leis Basseis Aups, dins Var e Droma. Ai Mès restancavan l’armada regulara venguda de Marselha per establir “l’òrdre imperiau”, puei ocupèron Dinha, avans que, davant la revirada generala dei republicans en França, de siegue tornar a l’ostau, siegue de s’escondre dins la Montanha de Lura.
La repression siguèt tarrible. “E dins lo vilatge de Malafogassa vintatres insurgents siguèron jutjats puei deportats en Argeria o mes sota “susvelhança” per d’annadas” nos vèn Patric Claude, descavaire de memòri istorica dau despartament aupenc. “Fau vèire qu’èra un abitants sus cinc, probablament un òme sus dos ! Entre lei deportats lo joine mestre d’Escòla Joan Francesc Ailhaud, de pas mai de vintratres ans”
Lo regent, d’Argeria, puei escriurà un poema, de nostalgia, a la França, per eu paradís perdut.
Un òme sus dos jutjat per sei idèas e seis actes republicans
L’istòria a regisclat despuei l’ancian cementèri. Fa pauc, la Comuna l’aviá netejat e s’es pausada la question dei pèiras de tombas. Patric Claude demanda que siegan pas jitadas, lei fa netejar, a com’aquò apareis lo nom de Gaston Justin Gaubert, mòrt en 1888, que sa pèira es marcada de la mencion “proscrit de 1851”. Am’ eu probablament dins lo cimenteri l’i aviá Joan-Andrieu Gaï, cultivator de 49 ans”, deportat, o Joan-Francesc Jean, “aubergista de 33 ans”, plaçat sota susvelhança...e tota la tiera dei Marcelin-Alexandre Latil, pegòt de 30 ans, o Laurent Masse, pastre de 43 ans, eca… qu’avian pres lo fusiu per aparar la Republica.
Lo 14 de julhet, se la covid nos garda pas encara a l’ostau, la sala comunala de Malafogassa, a pena acabada, serà inaugurada amé lo nom de Joan-Francesc Ailhaud, e s’i podrà visitar la mòstra consacrada a la revòuta de 1851 facha per l’Associacion 1851 per la memòri dei resistenças republicanas. “Aquelei insurgents voliá la mema causa que aquelei de la Comuna de 1871, que se celebra tanben en 2021” sotalinha Coleta Chauvin, la presidenta; “volian una Republica, la vertadièra, la sociala!”.
De l’Associacion e de sei projects ne’n parlarem mai dins nòstre mesadier de junh.